*** Παραδόσεις στον κόσμο και την Ελλάδα
για τη γέννηση ενός μωρού!
Μπαλί: Τα πόδια ενός μωρού δεν πρέπει να αγγίξουν το έδαφος μέχρι την 210η ημέρα της ζωής τους, όταν συντελείται ένα τελετουργικό που ονομάζεται «otonan». Πριν το otonan, το μωρό θεωρείται ένα θεϊκό ον, που κατέβηκε από τον ουρανό. Όταν τα πόδια του παιδιού να αγγίξουν το έδαφος, για πρώτη φορά, αυτό συμβολίζει το πέρασμά τους στην ανθρώπινη φύση.
Γουατεμάλα: Τα βρέφη στη Γουατεμάλα λούζονται με παγωμένο νερό καθώς πιστεύουν ότι τα δροσίζει και βοηθά για έναν ήρεμο ύπνο. Οι μητέρες αγνοούν το κλάμα των μωρών κατά τη διαδικασία, θεωρώντας ότι αυτό είναι μια φυσιολογική αντίδραση σε μια υγιή πρακτική.
Αίγυπτος: Επτά ημέρες μετά τη γέννηση, οι Αιγύπτιοι γονείς ακολουθούν ένα τελετουργικό που ονομάζεται «sebou» με το οποίο αναγνωρίζουν επίσημα το παιδί και γιορτάζουν τη γέννησή του. Η πρακτική αυτή έχει ιστορία χιλιάδων ετών.
Κορέα: Η 100η ημέρα μετά από τη γέννηση ενός μωρού είναι μέρα εορτασμού για το γεγονός ότι το βρέφος κατάφερε να επιβιώσει του πρώτους μήνες της ζωής του. Προσφέρεται ρύζι και σούπα στο «Πνεύμα της γιαγιάς» σαν ευχαριστεί για τη φροντίδα που παρείχε στο βρέφος και τη μητέρα.
Ιαπωνία: Στην ιαπωνική κουλτούρα, οι μαμάδες χτυπούν ελαφρά και με ρυθμό την κοιλιά του μωρού για να κοιμηθεί ελαφριά.
Ελλάδα, Τριφυλία, Μεσσηνίας
Η κυρά μαμή βοηθούσε τη μητέρα και υποδεχόταν το μωρό, πολλές φορές είχε και ατυχίες, παρακολουθούσε μια δυο ημέρες το μωρό και τη μητέρα και έδινε εντολές τι θα φάει η μητέρα να κάνει γάλα (βραστό κρέας, ορισμένα χόρτα, κρασί κόκκινο κλπ), επίσης πότε θα ταΐσει το μωρό και πολλά άλλα. Την τρίτη ημέρα καλούσαν τον παπά να διαβάσει τη λεχώνα και το παιδί για τα κακά της πνεύματα. Μετά το διάβασμα επιτρεπόταν να επισκεφτούν τη λεχώνα οι συγγενείς και οι γειτόνισσες οι οποίες ασήμωναν το μωρό με νομίσματα και του εύχονταν να γίνει καλός άνθρωπος. Στους επισκέπτες προσφερόταν κομπόστα γλυκό ή καρύδια για το καλό.
Έτσι περνούσαν οι μέρες μέχρι που συμπληρώνονταν σαράντα και η μητέρα έπαιρνε το μωρό και πηγαίνει στην εκκλησία να εκκλησιαστεί να πάρει τις σαράντα.
Ο παπάς έβγαινε στο μέσο της εκκλησίας, καλωσόριζε τη μητέρα, έβαζε το πετραχήλι του πάνω στο παιδί και διάβαζε την από τους κανόνες της Εκκλησίας προβλεπόμενη ευχή, έπαιρνε στην αγκαλιά του ύστερα το μωρό και το έφερνε στα εσωτερικό της εκκλησίας, αν ήταν αγόρι το έμπαζε από την αριστερή πόρτα στο ιερό, το έφερνε γύρω από την Αγία Τράπεζα και έβγαινε από τη δεξιά πόρτα συνέχεια διαβάζοντας και το παρέδιδε στη μητέρα.
Από την ημέρα αυτή η μητέρα, μπορούσε να πηγαίνει ελεύθερα στην Εκκλησία και να παρακολουθεί τη λειτουργία μέχρι που να έλθει η μέρα της βάφτισης του μωρού.
Πηγή: από το βιβλίο "Βρύσες Τριφυλίας" του Αλέκου Σουλιμιώτη
Ελλάδα, Θάσος
Τρεις μέρες μετά την γέννηση του, η μαμή έκανε το επίσημο λουτρό του μωρού, με την παρουσία όλης της οικογένειας, των συγγενών και των φίλων. Όλοι έριχναν νομίσματα μέσα στην λεκάνη για τη μαμή και εύχονταν στους γονείς. Παράλληλα, "ασήμωναν" (προσέφεραν) και κάποιο δώρο για το νεογνό ή τη λεχώνα. Την ίδια μέρα ερχόταν και ο παπάς να διαβάσει μια ευχή για το νεογνό. Η μαμή γιάτρευε, με το δικό της τρόπο, τις πρώτες ασθένειες του μωρού.
- Με σκόνη καφέ θεράπευε τα συγκάματα.
- Γιάτρευε το έκζεμα στο κεφάλι, το λεγόμενο "μούρα", αλείφοντας δυο τρεις μέρες με λάδι το ασθενές σημείο.
- Μ' ένα έμπλαστρο από ξερά σύκα διέλυε το πρήξιμο, "το αμπέλι", στα χεράκια ή τα ποδαράκια του μωρού.
Αν το νεογέννητο κινδύνευε να πεθάνει αμέσως μετά τη γέννα και δεν βρισκόταν ιερέας εκείνη την ώρα, τότε η μαμή το ύψωνε προς την ανατολή και έλεγε: "Στο όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος σε ονομάζω.....': και του έδινε ένα όνομα, επειδή δεν έπρεπε το παιδί να πεθάνει αβάπτιστο.
Σύμφωνα με την διαιτητική της πρακτικής μαμής, το μωρό πρέπει να θηλάζει μέχρι δυο και τριών χρονών. Όταν γίνει ενός έτους, μπορεί να πάρει και άλλες τροφές, οι οποίες όμως, προηγούμενα, θα έχουν μασηθεί λίγο από τη μητέρα. Αυτές τις μασημένες τροφές τις έλεγαν "μιαμ-μιαμ". Κατά την περίοδο του θηλασμού τύλιγαν ένα λουκούμι σ' ένα τουλπάνι και το κρεμούσαν με σπάγκο από κάποιο σημείο της κούνιας. Έτσι το μωρό, πιπιλώντας το τουλπάνι, ξεγελούσε τη πείνα του και δεν έκλαιγε!
Έτσι γεννιόταν τα παιδιά εκείνον τον παλιό και όχι και τόσο καλό καιρό στη Θάσο.
*** Τι μπορεί να φάει το παιδί σας στην παραλία
Η θερμοκρασία ανεβαίνει με την καλοκαιρινή διάθεση να κορυφώνεται και τις εξορμήσεις στις πιο κοντινές παραλίες να γίνονται όλο και πιο συχνές. Οι βουτιές και τα παιχνίδια στη θάλασσα αποτελούν αγαπημένη ασχολία των παιδιών με αποτέλεσμα να περνούν πολλές ώρες μαζί με τους γονείς ή τους παππούδες στην παραλία.
Τι όμως μπορεί να φάει το παιδί μας στην παραλία μετά από πολλές ώρες εξαντλητικού παιχνιδιού;
Ας δούμε κάποιες έξυπνες και συνάμα ποιοτικές επιλογές που μπορούν να εξασφαλίσουν στο παιδί μας ενέργεια και υψηλής ποιότητας θρεπτικά συστατικά.
Έτσι, οι γονείς ή παππούδες μπορούν να έχουν εφοδιαστεί στην παραλία με:
• Τοστ ή σάντουιτς στα οποία μπορούν να προστεθούν εποχιακά λαχανικά.
• Κουλούρι με σουσάμι και άλλα παρεμφερή αρτοσκευάσματα.
• Φρυγανιές.
• Φρέσκα, πλυμένα και καθαρισμένα φρούτα και λαχανικά εποχής.
• Φρεσκοστυμμένους χυμούς φρούτων.
• Γιαούρτι, επιδόρπια γιαουρτιού, κρέμες, ζελέ κ.α.
• Δημητριακά ολικής άλεσης και μπάρες δημητριακών.
Τα τρόφιμα αυτά θα μπορούσαν να τοποθετηθούν σε ειδική συσκευασία και να αποθηκευτούν υπό σκιά για σύντομο χρονικό διάστημα. Βέβαια, η πολύωρη παραμονή στην παραλία θα απαιτούσε την τοποθέτησή τους σε ένα μικρό φορητό ψυγείο, ώστε να αποφευχθούν τυχόν αλλοιώσεις.
Εξασφαλίστε ενέργεια και υψηλής ποιότητας γεύματα για τα παιδιά σας στην παραλία κάνοντας έξυπνες και συνάμα οικονομικές επιλογές…
Επιστημονική Ομάδα neadiatrofis.gr ,
*** Οι 10 συμβουλές του Τ. Μπουκόφσκι για μια καλή ζωή :
Ψάχνετε να βρείτε πράγματα που θα σας βοηθήσουν για να ζήσετε μία τρομερή ζωή; Η καλύτερη πηγή είναι ο Τσαρλς Μπουκόφσκι, ο Αμερικανός συγγραφέας, ποιητής και μυθιστοριογράφος, που μοιράστηκε τις «αφιλτράριστες» απόψεις του για τα πάντα, από την τέχνη μέχρι το θάνατο. Απολαύστε τη σοφία του μέσα από τις πολύτιμες συμβουλές του, μέσα από γνωστά αποσπάσματα.
1. Μην συμβιβάζεστε
«Ηθελα όλο τον κόσμο ή τίποτα».
Δεν θα έπρεπε να συμβιβάζεστε με τίποτα λιγότερο από αυτό που απολύτως αξίζετε ή επιθυμείτε. Προσπαθήστε για το καλύτερο και μην δέχεστε τίποτα άλλο εκτός από αυτό που θα σας ικανοποιήσει πλήρως. Δεν έχει αξία να παρατήσετε τους στόχους σας απλά και μόνο για να συμβιβαστείτε για κάτι λιγότερο που θα σας αφήσει να εύχεστε για κάτι περισσότερο και να ζείτε μέσα στη θλίψη.
2. Αγαπήστε τον εαυτό σας
«Ποτέ δεν γνώρισα κανέναν άλλο άνδρα, ο οποίος θα προτιμούσα να είμαι. Και ακόμα και αν αυτό είναι μια αυταπάτη, είναι μια τυχερή αυταπάτη».
Κανείς δεν είναι τέλειος, αυτό είναι σίγουρο, αλλά δεν υπάρχει λόγος να τυραννάτε τον εαυτό σας για αυτό το λόγο. Σταματήστε να κριτικάρετε το κάθε τι στον εαυτό σας, κάθε τι που θα μπορούσατε να αλλάξετε και δείξτε στον εαυτό σας λίγη αγάπη. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να προσπαθείτε για αυτοβελτίωση, αλλά απλά γίνετε ο μεγαλύτερος θαυμαστής του εαυτού σας, ό,τι και αν συμβαίνει.
3. Ζήστε τη ζωή στο έπακρο
«Αυτό που είναι τρομερό, δεν είναι ο θάνατος αλλά οι ζωές που οι άνθρωποι ζουν ή δεν ζουν μέχρι να πεθάνουν» - «Μερικοί άνθρωποι δεν τρελαίνονται ποτέ. Πραγματικά τι απαίσιες ζωές θα πρέπει να ζουν».
Θέλετε να κάνετε ελεύθερη πτώση αλλά δεν το έχετε κάνει ποτέ; Κάντε το βήμα. Θέλετε να πάρετε πτυχίο στην ιστορία της τέχνης αλλά δεν ξέρετε σε τι θα σας χρησίμευε; Είναι καιρός να γραφτείτε. Εχετε μόνο μια ζωή, οπότε καλύτερα να τη ζήσετε στο έπακρο , τώρα αμέσως. Γιατί να περιμένετε για αργότερα;
4. Μην φοβάστε τον πόνο, χωρίς αυτόν δεν θα μπορούσατε να βιώσετε την ευτυχία.
«Πρέπει να πεθάνεις μερικές φορές, πριν μπορέσεις πραγματικά να ζήσεις»
Πόνος, θλίψη, θυμός, άγχος – αρνητικά αισθήματα σαν και αυτά μπορεί να είναι επίπονα μερικές φορές. Όμως, δεν μπορείς να εκτιμήσεις πλήρως τα καλά συναισθήματα που έχει να σου προσφέρει η ζωή χωρίς πρώτα να βιώσεις τα άσχημα. Οπότε, όταν νομίζετε πως έχετε πιάσει πάτο, θυμηθείτε πως ο μόνος δρόμος πλέον είναι η ανηφόρα και ο πόνος που νιώθετε τη συγκεκριμένη στιγμή θα κάνει την ευτυχία πιο γλυκιά αργότερα.
5. Να είστε ο εαυτός σας και χωρίς ντροπή να το εκφράζετε σε ο,τιδήποτε κάνετε.
«Είναι καλύτερο να κάνετε κάτι βαρετό με στυλ, παρά κάτι επικίνδυνο χωρίς στυλ».
Μην φοβάστε να είστε ο εαυτός σας - ο Τσαρλς Μπουκόφσκι σίγουρα δεν δίσταζε. Πάντα να δείχνετε τον πραγματικό σας εαυτό και τον πραγματικό σας χαρακτήρα. Είναι καλύτερα να ζήσετε πραγματικά παρά να προσπαθείτε να προσποιείστε να γίνετε κάτι που δεν είστε, μόνο και μόνο για να είστε αρεστοί στους άλλους. Αλλωστε, ποιος νοιάζεται για το τι πιστεύουν οι άλλοι;
6. Είστε δυνατότεροι απ’ ότι νομίζετε
«Μερικές φορές σηκώνεστε απ’ το κρεβάτι το πρωί και σκέφτεστε δεν πρόκειται να τα καταφέρω, αλλά γελάτε μέσα σας… θυμηθείτε όλες τις στιγμές που έχετε νιώσει έτσι».
Η ζωή είναι γεμάτη δοκιμασίες και δυσκολίες – το ξέρετε, και πιθανόν το έχετε ζήσει πολλές φορές. Παρ’ όλα αυτά πάντα καταφέρνετε να επιβιώσετε αυτές τις δύσκολες στιγμές. Θυμηθείτε πάντα πως είστε δυνατότεροι απ’ ότι νομίζετε και ότι το έχετε μέσα σας αυτό που χρειάζεται για να ξεπεράσετε τις δυσκολίες.
7. Μην φοβάστε τον θάνατο
«Εχω τον θάνατο μέσα στην αριστερή μου τσέπη. Μερικές φορές τον βγάζω έξω και του μιλάω: Γεια σου μωρό μου, τι κάνεις; Πότε θα έλθεις να με πάρεις; Θα είμαι έτοιμος» - «Δεν υπάρχει τίποτα για να θρηνήσεις για τον θάνατο, περισσότερο απ’ ότι δεν υπάρχει για να θρηνήσεις για ένα λουλούδι που μεγαλώνει».
Ο θάνατος είναι αναπόφευκτος, οπότε γιατί να περάσεις τη ζωή του ανησυχώντας για αυτόν; Αντί να τρελαίνεστε για το πότε θα πεθάνετε, επωφεληθείτε από τη ζωή που έχετε. Είναι πολύ πιο χρήσιμο να γιορτάζετε τη ζωή από το να φοβάστε τον θάνατο, και μάλλον θα είστε πολύ πιο ευτυχισμένοι.
8. Εχετε εμπιστοσύνη στον εαυτό σας
«Το πρόβλημα με τον κόσμο είναι ότι οι έξυπνοι άνθρωποι είναι γεμάτοι αμφιβολίες»
Είστε καταπληκτικοί και το μόνο που έχετε να κάνετε για να αφήσετε να λάμψουν τα πραγματικά σας ταλέντα είναι να τα πιστέψετε. Εχετε απόλυτη εμπιστοσύνη στον εαυτό σας και ίσως εκπλαγείτε με όσα μπορείτε να καταφέρετε.
9. Υπάρχουν πολύ χειρότερα πράγματα από την μοναξιά.
«Υπάρχουν πολύ χειρότερα πράγματα από το να είσαι μόνος, όμως συχνά παίρνει δεκαετίες να το συνειδητοποιήσετε και συχνά όταν το κάνετε είναι πολύ αργά και δεν υπάρχει τίποτα χειρότερο από το πολύ αργά» - «Δεν ήμουν μισάνθρωπος ούτε μισογύνης, αλλά μου άρεσε να είμαι μόνος μου. Ενιωθε ωραία να κάθομαι μόνος σε έναν μικρό χώρο, να καπνίζω και να πίνω. Ημουν πάντα καλή παρέα για τον εαυτό μου».
Είναι εύκολο να φοβάσαι να είσαι μόνος σου, και η συντροφιά των άλλων πολλές φορές λειτουργεί σαν δίκτυ ασφαλείας. Όμως, υπάρχουν πολύ χειρότερα πράγματα από τη μοναξιά, και δεν υπάρχει λόγος να παγιδευτείτε στο να είστε μόνος σας όταν αυτός ο χρόνος μπορεί να «δαπανηθεί» σε πιο ικανοποιητικά και χαρούμενα πράγματα. Μάθετε να εκτιμάτε τον εαυτό σας χωρίς να υπάρχουν άλλοι και εκτιμήστε τον χρόνο που περνάτε μόνοι σας.
10. Η ζωή απλά συμβαίνει, μην την παίρνετε πάντα τόσο σοβαρά.
«Μερικές φορές απλά πρέπει να κατουρήσεις στον νεροχύτη».
Απρόσμενα, ακόμα και τρελά πράγματα είναι βέβαιο ότι θα συμβούν στη ζωή και μερικές φορές απλά θα πρέπει να τα δέχεστε. Μην παγιδεύεστε στην τελειότητα και φροντίστε να ξελαφρώνετε μερικές φορές. Δεν υπάρχει λόγος να παίρνετε τα πάντα σοβαρά και μερικές φορές το μόνο που χρειάζεται είναι να διασκεδάσετε! ___________ Πηγή: http://postin.gr
*** Αποφθέγματα του Σοπενχάουερ :
"Το να εξαναγκάζεις ένα άτομο με υψηλά και σπάνια χαρίσματα να εξασκήσει ένα επάγγελμα απλώς χρήσιμο, είναι σαν να χρησιμοποιείς ένα πολύτιμο βάζο, διακοσμημένο με την ωραιότερη ζωγραφική, σαν κανάτα για την κουζίνα"
Οι φίλοι υποστηρίζουν ότι είναι ειλικρινείς, αλλά στην πραγματικότητα ειλικρινείς είναι οι εχθροί.
Η ζωή είναι μια συνεχής μάχη για την επιβίωση, με τη σιγουριά της τελικής ήττας.
Ο χρόνος είναι αυτό, χάρη στο οποίο, καθετί σε οποιαδήποτε στιγμή μετατρέπεται σε τίποτα, οπότε χάνει κάθε αληθινή αξία.
Η πίστη είναι όπως ο έρωτας, δεν μπορείς να την αποκτήσεις με τη βία.
Ο άνθρωπος είναι αδύνατο να ζήσει ευτυχισμένη ζωή. Το καλύτερο που μπορεί να κατορθώσει είναι να ζήσει μια ηρωική ζωή.
Η μεγαλύτερη σοφία είναι να κάνεις υπέρτατο στόχο της ζωής την απόλαυση του παρόντος, γιατί αυτή είναι η μόνη πραγματικότητα, ενώ όλα τα άλλα είναι παιχνίδια του νου.
Η αίσθηση δύο φίλων που συναντιούνται έπειτα από μια ολόκληρη γενιά απουσίας είναι μια αίσθηση μεγάλης απογοήτευσης για τη ζωή στο σύνολό της.
Όταν, στο τέλος της ζωής τους, οι περισσότεροι άνθρωποι κοιτάζουν προς τα πίσω, ανακαλύπτουν ότι έζησαν όλη τους τη ζωή εν αναμονή. Με έκπληξη θα συνειδητοποιήσουν ότι αυτό που άφησαν να τους διαφύγει, χωρίς να το εκτιμήσουν και να το απολαύσουν, δεν ήταν άλλο από τη ζωή τους. Έτσι λοιπόν ο άνθρωπος, ξεγελασμένος από την ελπίδα, χορεύει προς την αγκαλιά του θανάτου.
Μόνο η αρσενική διάνοια, συσκοτισμένη από τη σεξουαλική ορμή, θα μπορούσε να ονομάσει το μικροκαμωμένο φύλο, με τους στενούς ώμους, τους φαρδείς γοφούς και τα κοντά πόδια, ωραίο φύλο.
Αν μπορούσαμε να δούμε το μέλλον, υπάρχουν φορές που τα παιδιά θα έμοιαζαν με αθώους φυλακισμένους, καταδικασμένους όχι σε θάνατο, αλλά στη ζωή, και προς το παρόν εντελώς ανίδεους για το τι σημαίνει η ποινή τους.
Η ευθυμία και η ελαφράδα της νεότητάς μας οφείλονται εν μέρει στο γεγονός ότι ανηφορίζουμε το βουνό της ζωής και δε βλέπουμε το θάνατο που βρίσκεται στη βάση της άλλης μεριάς.
Ευτυχισμένος είναι ο άνθρωπος που μπορεί μια για πάντα να αποφεύγει να έχει παρτίδες με μεγάλο αριθμό συγγενικών του όντων.
Δεν υπάρχει τριαντάφυλλο χωρίς αγκάθια. Πολλά αγκάθια όμως είναι χωρίς τριαντάφυλλο.
Αν σωπάσω για το μυστικό μου, το κρατώ φυλακισμένο. Αν το αφήσω να ξεφύγει από τη γλώσσα μου, με κρατά εκείνο. Στο δέντρο της σιωπής κρέμονται οι καρποί της γαλήνης.
Το ταλέντο είναι σαν ένα σκοπευτή που χτυπάει ένα στόχο, τον οποίο οι άλλοι δεν μπορούν να πετύχουν. Η μεγαλοφυία είναι σαν τον σκοπευτή που χτυπάει ένα στόχο, τον οποίο οι άλλοι δεν μπορούν καν να δουν.
Η θρησκεία έχει τα πάντα με το μέρος της: την αποκάλυψη, τις προφητείες, την προστασία των κυβερνήσεων, τα υψηλώτερα αξιώματα και διακρίσεις και πάνω από όλα αυτά, το ανεκτίμητο προνόμιο να της επιτρέπεται να εντυπώνει στο νου των ανθρώπων τα δόγματά της από την τρυφερή παιδική ηλικία, ώστε να μετατρέπονται σχεδόν σε έμφυτες ιδέες.
Στο άπειρο σύμπαν αμέτρητες φωτεινές σφαίρες, που γύρω τους περιστρέφονται καμιά δεκαριά μικρότερες ετερόφωτες, θερμές στο κέντρο και καλυμμένες με μια κρύα σκληρή κρούστα, όπου μια μεμβράνη μούχλας δημιούργησε όντα που ζουν και γνωρίζουν – να τι είναι η πραγματικότητα, να τι είναι ο κόσμος.
Είναι αξιοσημείωτο και εντυπωσιακό να βλέπει κανείς πως ο άνθρωπος, εκτός από τη χειροπιαστή ζωή του, ζει πάντα μια δεύτερη, αφηρημένη ζωή. Στη σφαίρα του ήρεμου συλλογισμού, ό,τι προηγουμένως τον κατείχε ολοκληρωτικά και τον διακινούσε με ένταση μεγάλη, το παρατηρεί ως θεατής και παρατηρητής και του φαίνεται ψυχρό, άχρωμο και μακρινό.
Οι μεγάλες δυστυχίες δεν επιτρέπουν στις μικρότερες να γίνουν αισθητές και, αντιστρόφως, ελλείψει κάποιας μεγάλης δυστυχίας, η παραμικρή στεναχώρια κι ενόχληση μας βασανίζει.
Εάν αυτός ο κόσμος δημιουργήθηκε από ένα Θεό δεν θα ήθελα να είμαι αυτός ο Θεός. Η δυστυχία αυτού του κόσμου θα μου ράγιζε την καρδιά.
Κάθε έθνος ξεφτιλίζει άλλα έθνη και όλα πράττουν το σωστό.
Η έκσταση στην πράξη του ζευγαρώματος. Αυτό είναι! Αυτή είναι η αληθινή ουσία και ο πυρήνας των πάντων, ο στόχος κι ο σκοπός κάθε ύπαρξης.
*** Κάθε "εγώ είμαι..." είναι ΕΜΠΟΔΙΟ για να ωριμάσετε :
Ποιοι είστε; Πως θα περιγράφατε τον εαυτό σας; Για ν’ απαντήσετε σ’ αυτά τα δύο ερωτήματα, το πιο πιθανό είναι να αναφερθείτε στην προσωπική σας ιστορία, σ’ ένα παρελθόν που έχετε ζήσει, με το οποίο όμως είστε αναμφίβολα δεμένοι και από το οποίο θεωρείτε δύσκολο να ξεφύγετε.
Ποιες είναι οι αυτοπεριγραφές σας; Μήπως αυτές οι μικρές ξεκάθαρες ετικέτες που συσσωρεύσατε μια ολόκληρη ζωή; Έχετε ένα συρτάρι γεμάτο από αυτοχαρακτηρισμούς που το χρησιμοποιείτε τακτικά; Μπορεί να συμπεριλαμβάνει καρτέλες, όπως είμαι νευρικός, είμαι ντροπαλός, είμαι βαρετός, δεν ξέρω από μουσική, είμαι αδέξιος, ξεχνώ εύκολα κι ένα σωρό άλλα επιπρόσθετα “είμαι” που αδιάκοπα χρησιμοποιείτε. Ίσως να έχετε και πολλά θετικά “είμαι”, όπως”: είμαι αξιαγάπητος, είμαι καλός στο σκάκι, είμαι γλυκός.
Οι αυτοπεριγραφές δεν είναι από μόνες τους λαθεμένες, μπορεί όμως να χρησιμοποιηθούν με επιζήμιο τρόπο. Το να βάζουμε ετικέτες μπορεί να είναι κάτι ιδιαίτερα καταστροφικό για την ωρίμανση. Είναι εύκολο να χρησιμοποιούμε ετικέτες ως δικαιολογία για να παραμείνουμε ίδιοι. Ο Σέρεν Κίρκεγκωρ έγραφε: “Από τη στιγμή που με χαρακτηρίζετε με κάνετε αρνητικό”. Όταν το άτομο πρέπει να ζήσει σύμφωνα με ετικέτες, ο εαυτός του παύει να υπάρχει. Το ίδιο ισχύει και για τις ετικέτες που κολλάμε εμείς οι ίδιοι στον εαυτό μας. Αρνιέστε τον εαυτό σας όταν τον ταυτίζετε με ταμπέλες, αντί να τον συγκρίνετε με τη δυνατότητά σας για ωρίμανση.
Όλοι οι αυτοχαρακτηρισμοί ξεκινούν από το ιστορικό του ατόμου. Αλλά το παρελθόν, όπως λέει ο Καρλ Σάντμπουργκ στο “Λιβάδι”, “είναι ένας κάδος από στάχτες”.
Ελέξτε τον εαυτό σας ως ποιο βαθμό είστε δεμένοι με το παρελθόν. Όλα τα “είμαι” της αυτοήττας είναι αποτέλεσμα της χρήσης αυτών των νευρωτικών φράσεων:
1. “Αυτός είμαι”.
2. “Πάντα ήμουν έτσι”.
3. “Δεν μπορώ να κάνω αλλιώς”.
4. “Αυτός είναι ο χαρακτήρας μου”.
Ελέξτε τον εαυτό σας ως ποιο βαθμό είστε δεμένοι με το παρελθόν. Όλα τα “είμαι” της αυτοήττας είναι αποτέλεσμα της χρήσης αυτών των νευρωτικών φράσεων:
1. “Αυτός είμαι”.
2. “Πάντα ήμουν έτσι”.
3. “Δεν μπορώ να κάνω αλλιώς”.
4. “Αυτός είναι ο χαρακτήρας μου”.
Αυτά είναι μόνο μερικά παραδείγματα. Είναι οι παράγοντες που σας εμποδίζουν να ωριμάσετε, ν’ αλλάξετε και να κάνετε τη ζωή σας (από τη στιγμή αυτή και μετά – όλη τη ζωή που έχετε μπροστά σας) νέα, γοητευτική και γεμάτη από την ικανοποίηση των τωρινών στιγμών.
Μερικοί άνθρωποι συνήθως χρησιμοποιούν και τις τέσσερις φράσεις μαζί, όταν τους φέρνεις αντιμέτωπους με τη συμπεριφορά τους. Ρωτήστε κάποιον γιατί εκνευρίζεται όταν προκύπτει θέμα ατυχημάτων κι είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα σας απαντήσει: “Ω, έτσι είμαι εγώ. Πάντα ήμουν έτσι, γιατί αυτός είναι ο χαρακτήρας μου”. Με μια ανάσα όλες αυτές οι φράσεις μαζί! Κι η καθεμιά να χρησιμοποιείται ως μια εξήγηση σχετικά με το γιατί δεν θα γίνουν ποτέ διαφορετικοί και γιατί ούτε καν σκέφτονται ν’ αλλάξουν.
Τα “είμαι” σας που περιγράφουν αυτή την αυτοαπαγορευτική συμπεριφορά ξεκινούν από κάτι που διδαχθήκατε στο παρελθόν. Και κάθε φορά που χρησιμοποιείτε μία από τις τέσσερις παραπάνω φράσεις, στην πραγματικότητα λέτε: “Κι έχω σκοπό να εξακολουθήσω να είμαι αυτός που είμαι”.
Μπορείτε ν’ αρχίσετε να λύνετε τους κόμπους που σας συνδέουν με το παρελθόν και να διώξετε από μέσα σας τις άκαρπες αυτές φράσεις. που προφέρονται για να σας κρατούν έτσι όπως πάντα ήσασταν.
Κατάλογος χαρακτηριστικών “είμαι” που μπορούν να συμπεριληφθούν στην αυτοεικόνα σας:
Είμαι ντροπαλός.
Είμαι τεμπέλης.
Είμαι δειλός.
Είμαι φοβισμένος.
Είμαι αδέξιος.
Είμαι αγχώδης.
Είμαι ξεχασιάρης.
Είμαι άσχετος από μηχανές.
Είμαι απαίσιος μάγειρας.
Είμαι φοβερά ανορθόγραφος.
Είμαι απ’ αυτούς που κουράζονται εύκολα.
Είμαι φιλάσθενος.
Είμαι απ’ αυτούς που δεν κάνουν τίποτα σωστά.
Είμαι επιρρεπής στα ατυχήματα.
Είμαι χοντρός.
Είμαι άμουσος.
Είμαι άσχετος με τ’ αθλητικά.
Είμαι βαριεστημένος.
Είμαι πεισματάρης.
Είμαι ανώριμος.
Είμαι σχολαστικός.
Είμαι απρόσεκτος.
Είμαι άσχετος από μαθηματικά.
Είμαι μοναχικός τύπος.
Είμαι ψυχρός.
Είμαι μνησίκακος.
Είμαι βλοσυρός.
Είμαι απαθής.
Είμαι ανεύθυνος.
Είμαι νευρικός.
Είμαι τσαπατσούλης.
Είμαι εχθρικός.
Είμαι τεμπέλης.
Είμαι δειλός.
Είμαι φοβισμένος.
Είμαι αδέξιος.
Είμαι αγχώδης.
Είμαι ξεχασιάρης.
Είμαι άσχετος από μηχανές.
Είμαι απαίσιος μάγειρας.
Είμαι φοβερά ανορθόγραφος.
Είμαι απ’ αυτούς που κουράζονται εύκολα.
Είμαι φιλάσθενος.
Είμαι απ’ αυτούς που δεν κάνουν τίποτα σωστά.
Είμαι επιρρεπής στα ατυχήματα.
Είμαι χοντρός.
Είμαι άμουσος.
Είμαι άσχετος με τ’ αθλητικά.
Είμαι βαριεστημένος.
Είμαι πεισματάρης.
Είμαι ανώριμος.
Είμαι σχολαστικός.
Είμαι απρόσεκτος.
Είμαι άσχετος από μαθηματικά.
Είμαι μοναχικός τύπος.
Είμαι ψυχρός.
Είμαι μνησίκακος.
Είμαι βλοσυρός.
Είμαι απαθής.
Είμαι ανεύθυνος.
Είμαι νευρικός.
Είμαι τσαπατσούλης.
Είμαι εχθρικός.
Πιθανόν είστε κάτι απ’ όλα αυτά, ή ίσως και να’ χετε φτιάξει ένα δικό σας κατάλογο. Η ουσία δεν είναι ποια ετικέτα διαλέγετε, αλλά ότι διαλέξατε να κολλήσετε πάνω σας μια ετικέτα. Αν είστε πραγματικά ικανοποιημένοι με κάποιο απ’ αυτά τα “είμαι”, τότε αφήστε το να υπάρχει, αλλά αν μπορείτε να παραδεχθείτε πως κάποιο απ’ αυτά ή τ’ άλλα “είμαι” σας ενοχλεί, είναι καιρός να κάνετε κάποιες αλλαγές. Αλλά ας αρχίσουμε με την κατανόηση αυτών των “είμαι”.
Οι άνθρωποι αρέσκονται να σας χαρακτηρίζουν, να σας κατατάσσουν σε κάποιες μικρές κατηγορίες. Είναι ο ευκολότερος τρόπος. Ο Ντ. Χ. Λώρενς διαπίστωσε το ανόητο αυτής της διαδικασίας στο ποίημά του Ποιος είναι αυτός;
Οι άνθρωποι αρέσκονται να σας χαρακτηρίζουν, να σας κατατάσσουν σε κάποιες μικρές κατηγορίες. Είναι ο ευκολότερος τρόπος. Ο Ντ. Χ. Λώρενς διαπίστωσε το ανόητο αυτής της διαδικασίας στο ποίημά του Ποιος είναι αυτός;
-Ποιος είναι αυτός;
-Ένας άνθρωπος φυσικά.
-Ναι, μα τι κάνει;
-Ζει και είναι άνθρωπος.
-Ναι, βέβαια! Μα θα πρέπει να εργάζεται. Κάτι θα πρέπει να κάνει.
-Γιατί;
-Επειδή φανερά ανήκει στις αργόσχολες τάξεις.
-Δεν ξέρω. Έχει πολύ ελεύθερο χρόνο. Και φτιάχνει πολύ όμορφες καρέκλες.
-Ε, να το λοιπόν. Είναι επιπλοποιός.
-Όχι, όχι!
-Ε, τότε θα είναι μαραγκός.
-Καθόλου.
-Μα, εσύ το είπες.
-Τι είπα;
-Ότι φτιάχνει καρέκλες και είναι μαραγκός.
-Είπα ότι φτιάχνει καρέκλες, μα δεν είπα πως είναι μαραγκός.
-Ωραία. Μήπως τότε είναι ερασιτέχνης;
-Ίσως! Αλλά θα’ λεγες το πουλί ή η τσίχλα είναι επαγγελματίας φλαουτίστας ή ερασιτέχνης;
-Θα’ λεγα πως είναι μόνο ένα πουλί.
-Κι εγώ είπα πως είναι μόνο άνθρωπος.
-Εντάξει! Πάντα σ’ άρεσε να ‘σαι αινιγματικός.
-Ένας άνθρωπος φυσικά.
-Ναι, μα τι κάνει;
-Ζει και είναι άνθρωπος.
-Ναι, βέβαια! Μα θα πρέπει να εργάζεται. Κάτι θα πρέπει να κάνει.
-Γιατί;
-Επειδή φανερά ανήκει στις αργόσχολες τάξεις.
-Δεν ξέρω. Έχει πολύ ελεύθερο χρόνο. Και φτιάχνει πολύ όμορφες καρέκλες.
-Ε, να το λοιπόν. Είναι επιπλοποιός.
-Όχι, όχι!
-Ε, τότε θα είναι μαραγκός.
-Καθόλου.
-Μα, εσύ το είπες.
-Τι είπα;
-Ότι φτιάχνει καρέκλες και είναι μαραγκός.
-Είπα ότι φτιάχνει καρέκλες, μα δεν είπα πως είναι μαραγκός.
-Ωραία. Μήπως τότε είναι ερασιτέχνης;
-Ίσως! Αλλά θα’ λεγες το πουλί ή η τσίχλα είναι επαγγελματίας φλαουτίστας ή ερασιτέχνης;
-Θα’ λεγα πως είναι μόνο ένα πουλί.
-Κι εγώ είπα πως είναι μόνο άνθρωπος.
-Εντάξει! Πάντα σ’ άρεσε να ‘σαι αινιγματικός.
Πως ξεκίνησαν τα “είμαι”
Οι πρόγονοι των “είμαι” σας ανήκουν σε δύο κατηγορίες. Το πρώτο είδος αυτών των ετικετών προέρχεται από τους άλλους. Σας τις καρφιτσώνουν από παιδί και τις κουβαλάτε πάνω σας μέχρι σήμερα. Οι άλλες ετικέτες είναι αποτελεσμα της εκλογής που κάνατε για ν’ αποφύγετε δυσάρεστες ή δύσκολες αγγαρείες.
Η πρώτη κατηγορία είναι αυτή που ως τώρα κυριαρχεί. Η μικρή Χόουπ πηγαίνει στη Β’ τάξη. Της αρέσει πολύ το μάθημα της ζωγραφικής και ξεχνιέται σχεδιάζοντας και παίζοντας με τα χρώματα. Η δασκάλα της όμως της λέει ότι δεν είναι τόσο καλή κι αυτή αρχίζει ν’ απομακρύνεται από τη ζωγραφική επειδή δεν της αρέσει να την επιτιμούν. Εδώ και λίγο καιρό άρχισε ένα από τα “είμαι” της. “Είμαι ελάχιστα καλή στη ζωγραφική”. Η συμπεριφορά αποφυγής ενισχύει μέσα της αυτή την ιδέα κι όταν πια έχει μεγαλώσει, όποτε τη ρωτούν γιατί δεν ζωγραφίζει, απαντά: “Α, δεν είμαι καλή στη ζωγραφική. Πάντα έτσι ήμουν”. Τα περισσότερα “είμαι” είναι κατάλοιπα μιας εποχής, όταν ακούγατε φράσεις όπως: “Α, αυτός είναι αδέξιος. Ο αδελφός του είναι καλός στον αθλητισμό, μα σ’ αυτόν αρέσει η μελέτη”, “Είσαι σαν κι εμένα· κι εγώ δεν τα κατάφερνα καθόλου στην ορθογραφία”, “Ο Μπίλυ ήταν πάντα ο ντροπαλός της οικογένειας”, “Είναι σαν τον πατέρα της, δεν τα καταφέρνει σε τίποτε!” Όλα αυτά είναι τα “είμαι” μιας ολόκληρης ζωής, που ξεκινούν από την ώρα που γεννιόμαστε και που ποτέ δεν τα αμφισβητούμε. Απλώς τα αποδεχόμαστε ως έναν όρο ζωής.
Ανοίξτε κουβέντα με τους ανθρώπους που στη ζωή σας θεωρείτε τους πλέον υπεύθυνους για πολλά από τα “είμαι” σας (γονείς, παλιούς οικογενειακούς φίλους, πρώην δασκάλους σας, παππούδες κ.λ.π.). Ρωτήστε τους πως νομίζουν ότι γίνατε αυτό που είστε κι αν ήσασταν πάντα έτσι. Πείτε τους ότι είστε αποφασισμένοι ν’ αλλάξετε και δείτε να πιστεύουν ότι είστε ικανοί για κάτι τέτοιο. Θα εκπλαγείτε από την ερμηνεία τους κι από την αντίληψη που έχουν ότι δεν μπορείτε να είστε διαφορετικοί, αφού “Πάντα είσασταν έτσι”.
Η δεύτερη κατηγορία των “είμαι” ξεκινά από εκείνες τις βολικές ετικέτες που μάθατε να κολλάτε πάνω σας, με σκοπό να αποφύγετε δραστηριότητες που δεν σας αρέσουν. Δούλευα κάποτε μ’ έναν πελάτη 46 χρονών, που ήθελε πάρα πολύ να φοιτήσει σε κολέγιο, μια που έχασε αυτή την ευκαιρία εξαιτίας του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου· φοβόταν όμως ότι θ’ αντιμετώπιζε τον ανταγωνισμό των νεαρών σπουδαστών. Ο φόβος της αποτυχίας κι η αμφιβολία για τις διανοητικές του ικανότητες τον τρόμαζαν. Διάβαζε συνέχεια και με τη βοήθεια των συμβούλών μου αποφάσισε να συμμετάσχει στις εισαγωγικές εξετάσεις ενός τοπικού κοινοτικού κολεγίου. Εξασφάλισε ημέρα και ώρα συνέντευξης με την εξεταστική επιτροπή, αλλά εξακολουθούσε να χρησιμοποιεί τα “είμαι” του για να παρακάμψει την ουσιαστική διαδικασία. Δικαιολογούσε την αδράνειά του λέγοντας: “Είμαι πολύ γέρος, δεν είμαι αρκετά έξυπνος και άλλωστε δεν ενδιαφέρομαι πολύ”.
Ο άνθρωπος αυτός χρησιμοποιεί τα “είμαι” του για ν’ αποφύγει κάτι που θέλει τόσο πολύ. Ένας συνάδελφός μου τα χρησιμοποιεί για ν’ αποφύγει δραστηριότητες που δεν του αρέσουν. Αποφεύγει να επιδιορθώσει το κουδούνι της πόρτας ή το ραδιόφωνο, καθώς και οποιαδήποτε “αντρική” χειρωνακτική δουλειά που τη θεωρεί δυσάρεστη, υπενθυμίζοντας απλώς στη γυναίκα του: “Το ξέρεις, αγαπητή μου, ότι δεν τα καταφέρνω με τα μηχανήματα”. Αυτές οι μορφές των “είμαι” είναι συμπεριφορές προσαρμογής, αλλά είναι μαζί και παραπλανητικές δικαιολογίες. Αντί να πουν “Θεωρώ αυτή τη δουλειά βαρετή ή χωρίς ενδιαφέρον και προτιμώ να μην την κάνω τώρα” (πράγμα που θα ήταν απόλυτα λογικό και υγιές) θεωρούν πιο εύκολο να προτάξουν ένα “είμαι”.
Στις περιπτώσεις αυτές τα άτομα λένε κάτι για τον εαυτό τους. Δηλώνουν: “Είμαι ολοκληρωμένος σ’ αυτό τον τομέα και δεν πρόκειται να γίνω κάτι διαφορετικό”. Αν είστε ολοκληρωμένος, καθ’ όλα εντάξει κι έχετε βρει τη θέση σας, τότε έχετε σταματήσει να ωριμάζετε, κι ενώ μπορεί να θέλετε πάρα πολύ να μείνετε προσκολλημένος σε μερικά “είμαι”, μπορεί ν’ ανακαλύψετε ότι κάποια άλλα είναι απλούσταστα περιοριστικά και αυτοκαταστροφικά.
Παρακάτω υπάρχει ένας κατάλογος χαρακτηρισμών, κατάλοιπα του παρελθόντος. Αν κάποιος απ’ αυτούς ανήκει και σ’ εσάς, μπορεί να θέλετε να τον αλλάξετε.
Έχετε υπόψη σας ότι εδώ δεν συζητάμε για πράγματα που απλώς δεν σας αρέσει να κάνετε, αλλά εξετάζουμε κάποια συμπεριφορά που σας κρατά μακριά από δραστηριότητες οι οποίες πιθανόν να σας πρόσφεραν μεγάλη χαρά κι απόλαυση.
Χαρακτηριστικές κατηγορίες “είμαι” και η νευρωτική υπόστασή τους
1. Είμαι κακός στα μαθηματικά, στην ορθογραφία, στις ξένες γλώσσες κ.τ.λ.
Αυτό το “είμαι” σας απαλλάσσει από την προσπάθεια ν’ αλλάξετε και να μάθετε κάτι που ανέκαθεν θεωρούσατε δύσκολο ή πληκτικό. Όσο χαρακτηρίζετε τον εαυτό σας ανίκανο, έχετε μια γερή δικαιολογία για ν’ αποφύγετε την αντιμετώπιση του θέματος.
Αυτό το “είμαι” σας απαλλάσσει από την προσπάθεια ν’ αλλάξετε και να μάθετε κάτι που ανέκαθεν θεωρούσατε δύσκολο ή πληκτικό. Όσο χαρακτηρίζετε τον εαυτό σας ανίκανο, έχετε μια γερή δικαιολογία για ν’ αποφύγετε την αντιμετώπιση του θέματος.
2. Δεν είμαι καθόλου καλός σε δουλειές που απαιτούν δεξιότητα, όπως η μαγειρική, τα σπορ, το σχέδιο, η ηθοποιία κ.τ.λ.
Αυτό το “είμαι” σας εξασφαλίζει από το να μην κάνετε τίποτα απ’ όλα αυτά στο μέλλον και δικαιολογεί οποιαδήποτε ανεπιτυχή εκτέλεσή τους στο παρελθόν. “Πάντα ήμουν έτσι· είναι απλούστατα στο χαρακτήρα μου”. Αυτή η στάση ενισχύει την αδράνειά σας και, ακόμη πιο σημαντικό, σας βοηθά να προσκολληθείτε στην ανόητη ιδέα ότι δεν θα πρέπει να κάνετε τίποτε αν δεν το κάνετε σωστά και καλά. Έτσι, αν δεν είστε παγκοσμίως πρωταθλητής, είναι καλύτερα ν’ αποφύγετε κάθε άθλημα.
Αυτό το “είμαι” σας εξασφαλίζει από το να μην κάνετε τίποτα απ’ όλα αυτά στο μέλλον και δικαιολογεί οποιαδήποτε ανεπιτυχή εκτέλεσή τους στο παρελθόν. “Πάντα ήμουν έτσι· είναι απλούστατα στο χαρακτήρα μου”. Αυτή η στάση ενισχύει την αδράνειά σας και, ακόμη πιο σημαντικό, σας βοηθά να προσκολληθείτε στην ανόητη ιδέα ότι δεν θα πρέπει να κάνετε τίποτε αν δεν το κάνετε σωστά και καλά. Έτσι, αν δεν είστε παγκοσμίως πρωταθλητής, είναι καλύτερα ν’ αποφύγετε κάθε άθλημα.
3. Είμαι ντροπαλός, επιφυλακτικός, άστατος, νευρικός, φοβιτσιάρης κ.τ.λ.
Εδώ βρισκόμαστε στη γέννηση αυτών των “είμαι”. Αντί να τα προκαλέσετε και μαζί μ’ αυτά την αυτοκαταστροφική σκέψη που τα ενισχύει, απλούστατα τ’ αποδέχεστε ως μια επικύρωση ότι ανέκαθεν ήσασταν έτσι. Επιπλέον μπορεί να κατηγορείτε τους γονείς σας και να τους χρησιμοποιείτε ως δικαιολογία για το τωρινό σας “είμαι”. Τους θεωρείτε υπαίτιους κι έτσι δεν χρειάζεται να εργαστείτε για να γίνετε διαφορετικοί. Διαλέγετε αυτή τη συμπεριφορά ως έναν τρόπο για ν’ αποφύγετε την επικύρωση καταστάσεων που πάντα σας ήταν ενοχλητικές. Αυτό το “είμαι” είναι κατάλοιπο της παιδικής σας ηλικίας, όταν οι άλλοι είχαν συμφέρον να σας κάνουν να πιστέψετε ότι είστε ανίκανοι να σκεφτείτε για τον εαυτό σας. Απλώς ορίζετε την προσωπικότητά σας μ’ ένα βολικό “είμαι” και μπορείτε πια να δικαιολογήσετε όλων των ειδών τις αυτοστερητικές συμπεριφορές ως κάτι έξω από τον έλεγχό σας. Απαρνιέστε την ιδέα ότι εσείς μπορείτε να διαλέξετε την προσωπικότητά σας κι αντίθετα στηρίζεστε στις από καταβολής κακοτυχίες για να εξηγήσετε όλα τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς σας που θα θέλατε ν’ απορρίψετε.
Εδώ βρισκόμαστε στη γέννηση αυτών των “είμαι”. Αντί να τα προκαλέσετε και μαζί μ’ αυτά την αυτοκαταστροφική σκέψη που τα ενισχύει, απλούστατα τ’ αποδέχεστε ως μια επικύρωση ότι ανέκαθεν ήσασταν έτσι. Επιπλέον μπορεί να κατηγορείτε τους γονείς σας και να τους χρησιμοποιείτε ως δικαιολογία για το τωρινό σας “είμαι”. Τους θεωρείτε υπαίτιους κι έτσι δεν χρειάζεται να εργαστείτε για να γίνετε διαφορετικοί. Διαλέγετε αυτή τη συμπεριφορά ως έναν τρόπο για ν’ αποφύγετε την επικύρωση καταστάσεων που πάντα σας ήταν ενοχλητικές. Αυτό το “είμαι” είναι κατάλοιπο της παιδικής σας ηλικίας, όταν οι άλλοι είχαν συμφέρον να σας κάνουν να πιστέψετε ότι είστε ανίκανοι να σκεφτείτε για τον εαυτό σας. Απλώς ορίζετε την προσωπικότητά σας μ’ ένα βολικό “είμαι” και μπορείτε πια να δικαιολογήσετε όλων των ειδών τις αυτοστερητικές συμπεριφορές ως κάτι έξω από τον έλεγχό σας. Απαρνιέστε την ιδέα ότι εσείς μπορείτε να διαλέξετε την προσωπικότητά σας κι αντίθετα στηρίζεστε στις από καταβολής κακοτυχίες για να εξηγήσετε όλα τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς σας που θα θέλατε ν’ απορρίψετε.
4. Είμαι αδέξιος, ασυντόνιστος κ.τ.λ.
Αυτά τα “είμαι” που μάθατε παιδί σας βοηθούν ν’ αποφύγετε τη γελοιοποίηση που πιθανόν να συναντήσετε, επειδή δεν είστε σωματικά εκπαιδευμένος όπως οι άλλοι. Φυσικά, η έλλειψη ευστροφίας κι ικανότητας ξεκινά μάλλον από το γεγονός ότι πιστέψατε σ’ αυτά τα “είμαι” κι έτσι αποφύγατε τη σωματική άσκηση, παρά από κάποιο κληρονομικό μειονέκτημα. Γινόμαστε καλοί σε ό,τι εξασκούμαστε κι όχι σ’ ό,τι αποφεύγουμε. Κρατάτε το “είμαι” σας και στέκεστε παράμερα κοιτάζοντας κι επιθυμώντας, υποκρινόμενοι ότι πραγματικά δεν σας αρέσουν αυτά τα πράγματα.
Αυτά τα “είμαι” που μάθατε παιδί σας βοηθούν ν’ αποφύγετε τη γελοιοποίηση που πιθανόν να συναντήσετε, επειδή δεν είστε σωματικά εκπαιδευμένος όπως οι άλλοι. Φυσικά, η έλλειψη ευστροφίας κι ικανότητας ξεκινά μάλλον από το γεγονός ότι πιστέψατε σ’ αυτά τα “είμαι” κι έτσι αποφύγατε τη σωματική άσκηση, παρά από κάποιο κληρονομικό μειονέκτημα. Γινόμαστε καλοί σε ό,τι εξασκούμαστε κι όχι σ’ ό,τι αποφεύγουμε. Κρατάτε το “είμαι” σας και στέκεστε παράμερα κοιτάζοντας κι επιθυμώντας, υποκρινόμενοι ότι πραγματικά δεν σας αρέσουν αυτά τα πράγματα.
5. Δεν είμαι ελκυστικός, είμαι άσχημος, πολύ ψηλός, πολύ κοντός κ.τ.λ.
Αυτά τα σωματικά “είμαι” σας βοηθούν να κρατηθείτε και να δικαιολογήσετε την κακή αυτοεικόνα σας καθώς και την έλλειψη αγάπης. Όσο θα χαρακτηρίζετε τον εαυτό σας κατ’ αυτό τον τρόπο θα’ χετε μια προκατασκευασμένη δικαιολογία ώστε να μην εκτεθείτε σε μια ερωτική σχέση· ούτε θα χρειαστεί να προσπαθήσετε να γίνετε γοητευτικοί, ακόμη κι απέναντι στον ίδιο τον εαυτό σας. Χρησιμοποιείτε τον καθρέφτη σας ως δικαιολογία για το ότι δεν διακινδυνεύετε. Εντούτοις υπάρχει ένα πρόβλημα εδώ: βλέπουμε ακριβώς αυτό που διαλέγουμε να δούμε – ακόμη και μέσα στον καθρέφτη.
Αυτά τα σωματικά “είμαι” σας βοηθούν να κρατηθείτε και να δικαιολογήσετε την κακή αυτοεικόνα σας καθώς και την έλλειψη αγάπης. Όσο θα χαρακτηρίζετε τον εαυτό σας κατ’ αυτό τον τρόπο θα’ χετε μια προκατασκευασμένη δικαιολογία ώστε να μην εκτεθείτε σε μια ερωτική σχέση· ούτε θα χρειαστεί να προσπαθήσετε να γίνετε γοητευτικοί, ακόμη κι απέναντι στον ίδιο τον εαυτό σας. Χρησιμοποιείτε τον καθρέφτη σας ως δικαιολογία για το ότι δεν διακινδυνεύετε. Εντούτοις υπάρχει ένα πρόβλημα εδώ: βλέπουμε ακριβώς αυτό που διαλέγουμε να δούμε – ακόμη και μέσα στον καθρέφτη.
6. Είμαι ανοργάνωτος, σχολαστικός, τσαπατσούλης κ.τ.λ.
Αυτά τα “είμαι” συμπεριφοράς σας δίνουν την ευκαιρία να εκμεταλλεύεστε τους άλλους και να δικαιολογείτε γιατί τα πράγματα πρέπει να γίνουν κατά έναν ορισμένο τρόπο. “Πάντα έτσι ενεργούσα”. Λες και η συνήθεια είναι μια δικαιολογία για να κάνουμε οτιδήποτε. Και το “Έτσι θα ενεργώ πάντα” είναι το μήνυμα που δεν διατυπώνεται. Στηριζόμενοι στον τρόπο που πάντα ενεργούσατε, δεν χρειάζεται καθόλου να ριψοκινδυνεύσετε για κάτι διαφορετικό και ταυτόχρονα σιγουρεύεστε ότι όλοι γύρω σας ενεργούν με τον ίδιο τρόπο. Αυτό είναι το “είμαι” που απαιτεί μια πολιτική ως υποκατάστατο σκέψης.
Αυτά τα “είμαι” συμπεριφοράς σας δίνουν την ευκαιρία να εκμεταλλεύεστε τους άλλους και να δικαιολογείτε γιατί τα πράγματα πρέπει να γίνουν κατά έναν ορισμένο τρόπο. “Πάντα έτσι ενεργούσα”. Λες και η συνήθεια είναι μια δικαιολογία για να κάνουμε οτιδήποτε. Και το “Έτσι θα ενεργώ πάντα” είναι το μήνυμα που δεν διατυπώνεται. Στηριζόμενοι στον τρόπο που πάντα ενεργούσατε, δεν χρειάζεται καθόλου να ριψοκινδυνεύσετε για κάτι διαφορετικό και ταυτόχρονα σιγουρεύεστε ότι όλοι γύρω σας ενεργούν με τον ίδιο τρόπο. Αυτό είναι το “είμαι” που απαιτεί μια πολιτική ως υποκατάστατο σκέψης.
7. Είμαι ξεχασιάρης, αδιάφορος, ανεύθυνος, απαθής κ.τ.λ.
Αυτές οι περιπτώσεις των “είμαι” σας είναι ιδιαίτερα ωφέλιμες όταν θέλετε να δικαιολογηθείτε για κάποια αναποτελεσματική συμπεριφορά. Το “είμαι” σας απαλλάσσει ακόμη κι από τον κόπο να αντιμετωπίσετε την αφηρημάδα ή την απροσεξία σας κι έτσι απλούστατα δικαιολογείτε τον εαυτό σας μ’ ένα εφησυχαστικό “Έτσι είμαι εγώ”. Όσο θα εκστομίζετε αυτό το “είμαι”, όταν συμπεριφέρεστε με οποιονδήποτε απ’ τους τρόπους που αναφέραμε πιο πάνω, δεν θα χρειαστεί ποτέ να προσπαθήσετε ν’ αλλάξετε. Θα είστε πάντα ξεχασιάρης και θα υπενθυμίζετε στον εαυτό σας ότι δεν μπορείτε να κάνετε τίποτα γι’ αυτό, έτσι ώστε να μείνετε πάντα ξεχασιάρης.
Αυτές οι περιπτώσεις των “είμαι” σας είναι ιδιαίτερα ωφέλιμες όταν θέλετε να δικαιολογηθείτε για κάποια αναποτελεσματική συμπεριφορά. Το “είμαι” σας απαλλάσσει ακόμη κι από τον κόπο να αντιμετωπίσετε την αφηρημάδα ή την απροσεξία σας κι έτσι απλούστατα δικαιολογείτε τον εαυτό σας μ’ ένα εφησυχαστικό “Έτσι είμαι εγώ”. Όσο θα εκστομίζετε αυτό το “είμαι”, όταν συμπεριφέρεστε με οποιονδήποτε απ’ τους τρόπους που αναφέραμε πιο πάνω, δεν θα χρειαστεί ποτέ να προσπαθήσετε ν’ αλλάξετε. Θα είστε πάντα ξεχασιάρης και θα υπενθυμίζετε στον εαυτό σας ότι δεν μπορείτε να κάνετε τίποτα γι’ αυτό, έτσι ώστε να μείνετε πάντα ξεχασιάρης.
8. Είμαι Ιταλός, Γερμανός, Εβραίος, Αφρικάνος, Κινέζος κ.τ.λ.
Αυτά είναι τα εθνικά σας “είμαι” και λειτουργούν πάρα πολύ καλά όταν δεν βρίσκετε άλλους λόγους για να ερμηνεύσετε μερικές κακές συμπεριφορές σας, που είναι όμως πολύ δύσκολο να τις αντιμετωπίσετε. Κάθε φορά που συλλαμβάνετε τον εαυτό σας να συμπεριφέρεται με στερεότυπα που συνδέονται με την υποκουλτούρα σας, απλούστατα καταφεύγετε στο εθνικό σας “είμαι” για να δικαιολογηθείτε. Κάποτε ρώτησα ένα μαιτρ σε κάποιο εστιατόριο γιατί έδειχνε τόσο εκνευρισμένος κι αντιδρούσε στο παραμικρό πρόβλημα με ξεσπάσματα οργής. Μου απάντησε: “Τι περιμένετε από μένα; Είμαι Ιταλός, δεν μπορώ να συγκρατηθώ”.
Αυτά είναι τα εθνικά σας “είμαι” και λειτουργούν πάρα πολύ καλά όταν δεν βρίσκετε άλλους λόγους για να ερμηνεύσετε μερικές κακές συμπεριφορές σας, που είναι όμως πολύ δύσκολο να τις αντιμετωπίσετε. Κάθε φορά που συλλαμβάνετε τον εαυτό σας να συμπεριφέρεται με στερεότυπα που συνδέονται με την υποκουλτούρα σας, απλούστατα καταφεύγετε στο εθνικό σας “είμαι” για να δικαιολογηθείτε. Κάποτε ρώτησα ένα μαιτρ σε κάποιο εστιατόριο γιατί έδειχνε τόσο εκνευρισμένος κι αντιδρούσε στο παραμικρό πρόβλημα με ξεσπάσματα οργής. Μου απάντησε: “Τι περιμένετε από μένα; Είμαι Ιταλός, δεν μπορώ να συγκρατηθώ”.
9. Είμαι απότομος, αυταρχικός, πιεστικός κ.τ.λ.
Εδώ το “είμαι” μάλλον σας βοηθά να διατηρήσετε την εχθρική σας διάθεση, παρά να προσπαθήσετε ν’ αναπτύξετε αυτοπειθαρχία. Επικαλύπτετε τη συμπεριφορά αυτή μ’ ένα “Δεν μπορώ να κάνω αλλιώς, έτσι ήμουν πάντα”.
Εδώ το “είμαι” μάλλον σας βοηθά να διατηρήσετε την εχθρική σας διάθεση, παρά να προσπαθήσετε ν’ αναπτύξετε αυτοπειθαρχία. Επικαλύπτετε τη συμπεριφορά αυτή μ’ ένα “Δεν μπορώ να κάνω αλλιώς, έτσι ήμουν πάντα”.
10. Είμαι γέρος, μεσόκοπος, κουρασμένος κ.τ.λ.
Μ’ αυτό το “είμαι” χρησιμοποιείτε την ηλικία σας ως δικαιολογία για να μη συμμετέχετε σε μια δραστηριότητα που μπορεί να είναι επικίνδυνη ή απειλητική. Κάθε φορά που βρίσκεστε αντιμέτωποι με δραστηριότητες όπως τα σπορ, το ραντεβού με μια ερωμένη μετά από το διαζύγιο ή το θάνατο της γυναίκας σας, ένα ταξίδι, ή κάτι παρόμοιο λέτε “Είμαι πολύ γέρος” κι εκμηδενίζετε κάθε συνακόλουθο κίνδυνο, που συνδέεται με τη δοκιμή του καινούργιου που φέρνει ωρίμανση. Η σημασία αυτού του “είμαι ηλικίας” είναι ότι σας κατατάσσει στους ολοκληρωτικά ξοφλημένους στον τομέα αυτό και αφού ολοένα θα γερνάτε, θα έχετε αποκλεστεί από κάθε είδους ωρίμανση ή γνωριμία με το καινούργιο.
Μ’ αυτό το “είμαι” χρησιμοποιείτε την ηλικία σας ως δικαιολογία για να μη συμμετέχετε σε μια δραστηριότητα που μπορεί να είναι επικίνδυνη ή απειλητική. Κάθε φορά που βρίσκεστε αντιμέτωποι με δραστηριότητες όπως τα σπορ, το ραντεβού με μια ερωμένη μετά από το διαζύγιο ή το θάνατο της γυναίκας σας, ένα ταξίδι, ή κάτι παρόμοιο λέτε “Είμαι πολύ γέρος” κι εκμηδενίζετε κάθε συνακόλουθο κίνδυνο, που συνδέεται με τη δοκιμή του καινούργιου που φέρνει ωρίμανση. Η σημασία αυτού του “είμαι ηλικίας” είναι ότι σας κατατάσσει στους ολοκληρωτικά ξοφλημένους στον τομέα αυτό και αφού ολοένα θα γερνάτε, θα έχετε αποκλεστεί από κάθε είδους ωρίμανση ή γνωριμία με το καινούργιο.
Ο κύκλος του “είμαι”
Τα ανταλλάγματα της προσκόλλησης στο παρελθόν προβάλλοντας τα “είμαι” σας μπορούν να συνοψιστούν σε μια μόνο λέξη: αποφυγή. Κάθε φορά που θέλετε ν’ αποφύγετε κάποια δραστηριότητα ή να συγκαλύψετε ένα μειονέκτημα της προσωπικότητάς σας, φέρνετε στην επιφάνεια κάποιο “είμαι”. Πράγματι, αφού χρησιμοποιήσετε κατά κόρον αυτές τις ετικέτες, αρχίζετε να τις πιστεύετε κι οι ίδιοι και σ’ εκείνη την τωρινή στιγμή είστε “ολοκληρωμένοι” κι έτσι πρόκειται να παραμείνετε στην υπόλοιπη ζωή σας. Οι ετικέτες σας βοηθούν ν’ αποφεύγετε τη δύσκολη προσπάθεια και τον κίνδυνο να επιχειρήσετε την αλλαγή. Διαιωνίζουν τη συμπεριφορά που τις δημιούργησε. Έτσι, αν ένας νεαρός πάει σ’ ένα πάρτι πιστεύοντας ότι είναι ντροπαλός, θα συμπεριφερθεί ντροπαλά κι αυτό θα στηρίξει ακόμη περισσότερο αυτή την αυτοεικόνα του. Πρόκειται για ένα φαύλο κύκλο.
Έτσι έχει το πράγμα. Αντί να παρέμβει ανάμεσα στα σημεία 3 και 4 του κύκλου, απλούστατα δικαιολογεί τη συμπεριφορά του μ’ ένα “είμαι” και αποφεύγει επιδέξια να εκτεθεί στον κίνδυνο που είναι αναγκαίος για να βγει απ’ αυτή την παγίδα. Μπορεί να υπάρχουν πολλοί λόγοι που ο νεαρός είναι ντροπαλός και μερικοί απ’ αυτούς πιθανόν να ανάγονται στην παιδική ηλικία. Όποιοι κι αν είναι οι λόγοι του φόβου του, έχει αποφασίσει να μην προσπαθήσει να γίνει κοινωνικός, αλλά να εξηγεί αυτή την έλλειψη μ’ ένα “είμαι”. Ο φόβος της αποτυχίας είναι αρκετά ισχυρός, ώστε να τον εμποδίζει να προσπαθήσει. Ενώ αν πίστευε στην τωρινή στιγμή και στην ικανότητά του να επιλέγει, η φράση του θ’ άλλαζε και από “Είμαι δειλός” θα γινόταν “Μέχρι τώρα συμπεριφερόμουν με δειλία”.
Ο φαύλος κύκλος της δειλίας μπορεί κυριολεκτικά να εφρμοστεί σ’ όλα τα “είμαι” που είναι αυτομειωτικά. Ας εξετάσουμε τον κύκλο ενός σπουδαστή που πιστεύει ότι δεν είναι καλός στα μαθηματικά, ενόσω ασχολείται με τη λύση αλγεβρικών προβλημάτων.
Αντί να σταματήσει ανάμεσα στα σημεία 3 και 4 και να θυσιάσει κι άλλο χρόνο στη λύση των προβλημάτων, να συμβουλευτεί κάποιον άλλο, να προσπαθήσει, απλούστατα σταματά. Όταν τον ρωτήσουν γιατί δεν πήρε καλό βαθμό στην άλγεβρα θα πει: “Πάντα ήμουν κακός στα μαθηματικά”. Αυτά τα φοβερά “είμαι” τα επικαλείστε για να δικαιολογήσετε τον εαυτό σας και να εξηγήσετε στους άλλους γιατί επιμένετε σ’ αυτό το πρότυπο της αυτοήττας.
Μπορείτε να εξετάσετε κι εσείς το δικό σας κύκλο νευρωτικής λογικής και ν’ αρχίσετε να προκαλείτε οποιαδήποτε πλευρά της ζωής σας, στην οποία έχετε επιλέξει να θεωρείτε τον εαυτό σας ολοκληρωμένο. Το σοβαρότερο τίμημα για το ότι μένετε προσκολλημένοι στο παρελθόν σας και στηρίζεστε στα “είμαι” σας είναι η αποφυγή οποιασδήποτε ευκαιρίας για αλλαγή. Κάθε φορά που χρησιμοποιείτε το “είμαι” για να εξηγήσετε μια συμπεριφορά που δεν σας αρέσει, φανταστείτε τον εαυτό σας ένα δέμα με όμορφο περιτύλιγμα και κορδελίτσες, που περιέχει κάποιο “φινιρισμένο” προϊόν.
Βέβαια είναι πιο έυκολο να περιγράψετε τον εαυτό σας παρά να τον αλλάξετε. Ίσως ν’ αποδίδετε τα αίτια των χαρακτηρισμών σας στους γονείς σας ή σε άλλους ενήλικους που άσκησαν επιρροή στην παιδική σας ηλικία (δάσκαλοι, γείτονες, παππούδες). Αποδίδοντας τους ευθύνες γι’ αυτό που είστε σήμερα, τους παραχωρείτε ένα βαθμό ελέγχου στη ζωή σας, εξυψώνοντάς τους σε ανώτερη θέση από σας και, έξυπνα, δημιουργείτε ένα άλλοθι για να παραμείνετε σ’ αυτή την άγονη κατάσταση. Πράγματι πρόκειται για ξεκάθαρα μικρό τίμημα, που σας εξασφαλίζει από το να εκτεθείτε σε κίνδυνο. Αν φταίει η “κουλτούρα” που αποκτήσατε αυτά τα “είμαι”, τότε εσείς δεν μπορείτε να κάνετε τίποτε.
Μερικές μέθοδοι για ν’ απαλλαγείτε από το παρελθόν και να εκμηδενίσετε τα ενοχλητικά “είμαι”
Το ν’ αφήσετε πίσω το παρελθόν σας σημαίνει να εκτεθείτε σε κινδύνους. Έχετε συνηθίσει στους αυτοορισμούς σας. Σε πολλές περιπτώσεις λειτουργούν ως σύστημα υποστήριξης της καθημερινής σας ζωής. Ωστόσο, ανάμεσα στις μεθόδους που θα σας βοηθήσουν να εκμηδενίσετε αυτά τα “είμαι” είναι και οι ακόλουθες:
-Εξαλείψτε το “είμαι” κάθε φορά που μπορείτε. Αντικαταστήστε το με φράσεις όπως: “Μέχρι σήμερα διάλεγα να είμαι έτσι” ή “Συνήθιζα να χαρακτηρίζω τον εαυτό μου…”.
- Ανακοινώστε στους πιο κοντινούς σας ανθρώπους ότι προτίθεστε να εξαλείψετε μερικά από τα “είμαι” σας. Αποφασίστε ποια είναι τα πιο σημαντικά και ζητήστε τους να σας το υπενθυμίζουν κάθε φορά που τα εκστομίζετε.
- Βάλτε στόχο να ενεργείτε διαφορετικά απ’ ότι μέχρι τώρα. Λόγου χάρη, αν θεωρείτε τον εαυτό σας ντροπαλό, συστηθείτε σ’ ένα πρόσωπο που άλλοτε θα το αποφεύγατε.
- Μιλήστε μ’ ένα πρόσωπο που του έχετε εμπιστοσύνη και που θα σας βοηθήσει να καταπολεμήσετε τις δυνάμεις του παρελθόντος. Ζητήστε του να σας κάνει ένα σιωπηλό νόημα κάθε φορά που παρατηρεί να ξαναγυρίζετε στο “είμαι”.
- Κρατάτε ημερολόγιο για τα αυτοκαταστροφικά “είμαι” και τις ανάλογες συμπεριφορές και καταγράφετε την πρακτική σας, καθώς και το πως νιώθετε ενώ συμπεριφέρεστε μ’ αυτό τον τρόπο. Για μια εβδομάδα καταγράψτε την ακριβή ώρα, ημερομηνία και περίσταση, κατά την οποία χρησιμοποιήσατε ένα από τα αυτοκαταστροφικά “είμαι” και προσπαθήστε να τα μειώσετε. Χρησιμοποιήστε τον κατάλογο που αναφέραμε πιο πάνω ως οδηγό για το ημερολόγιο που θα κρατήσετε.
- Προσέξτε τις τέσσερις νευρωτικές φράσεις και κάθε φορά που θα φτάνετε στο σημείο να τις χρησιμοποιήσετε διορθώστε τον εαυτό σας δυνατά με τον ακόλουθο τρόπο: μετατρέψτε το
“Έτσι είμαι εγώ” σε “Έτσι ήμουν εγώ”.
“Δεν μπορώ να κάνω αλλιώς” σε “Μπορώ να κάνω αλλιώς αν προσπαθήσω”.
“Πάντα ήμουν έτσι” σε “Θα γίνω διαφορετικός”.
“Αυτός είναι ο χαρακτήρας μου” σε “Έτσι πίστευα παλιά ότι ήταν ο χαρακτήρας μου”.
“Έτσι είμαι εγώ” σε “Έτσι ήμουν εγώ”.
“Δεν μπορώ να κάνω αλλιώς” σε “Μπορώ να κάνω αλλιώς αν προσπαθήσω”.
“Πάντα ήμουν έτσι” σε “Θα γίνω διαφορετικός”.
“Αυτός είναι ο χαρακτήρας μου” σε “Έτσι πίστευα παλιά ότι ήταν ο χαρακτήρας μου”.
- Προσπαθήστε κάθε μέρα να εξαλείψετε ένα “είμαι”, έστω και μόνο γι’ αυτή τη μέρα. Αν χρησιμοποιείτε το “Είμαι ξεχασιάρης” για να χαρακτηρίσετε τον εαυτό σας, αφιερώστε τη Δευτέρα κάθε εβδομάδας στην προσπάθεια συνειδητοποίησης αυτής της τάσης και δείτε αν μπορείτε να διορθώσετε μια ή δυο συμπεριφορές που σας εμφανίζουν ως ξεχασιάρη. Το ίδιο μπορείτε να κάνετε αν δεν σας αρέσει το “Είμαι πεισματάρης” – αφιερώστε μια μέρα για να δείξετε ανεκτικότητα στις αντίθετες γνώμες και δείτε αν μπορείτε ν’ απαλλαγείτε απ’ αυτό το “είμαι” έστω και για μια μέρα.
- Μπορείτε να σπάσετε τον “κύκλο του είμαι” ανάμεσα στα σημεία 3 και 4 και ν’ αποφασίσετε ν’ αποβάλετε αυτές τις τόσο παλιές προφάσεις αποφυγής.
- Βρείτε κάτι που δεν έχετε κάνει ποτέ και αφιερώστε ένα απόγευμα σ’ αυτή τη δραστηριότητα. Αφού επιδοθείτε για τρεις ώρες σ’ αυτή την εντελώς νέα δραστηριότητα, που στο παρελθόν πάντα αποφεύγατε, δείτε αν μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ακόμη το ίδιο “είμαι” που μεταχειριστήκατε το ίδιο πρωί.
Όλα τα “είμαι” είναι διδαγμένα πρότυπα αποφυγής και μπορείτε να μάθετε να είστε σχεδόν καθετί αν το επιλέξετε.
Μερικές τελικές σκέψεις
Δεν υπάρχει αυτό που λέγεται ανθρώπινη φύση. Η φράση καθαυτή σκοπό έχει να ταξινομεί τους ανθρώπους και να δημιουργεί προφάσεις. Είστε το αποτέλεσμα των επιλογών σας και κάθε “είμαι” που αποθησαυρίζετε θα μπορούσε να επαναχαρακτηριστεί ως “Διάλεξα να είμαι”. Ξαναγυρίστε στα αρχικά ερωτήματα αυτού του κεφαλαίου. Ποιοί είστε; Πως θα περιγράφατε τον εαυτό σας; Σκεφτείτε κάποιες όμορφες, νέες ετικέτες που να μη συνδέονται, κατά κανέναν τρόπο, με τις επιλογές που οι άλλοι έκαναν για σας ή μ’ αυτές που εσείς κάνατε μέχρι τώρα. Αυτές οι παλιές, κουραστικές ετικέτες μπορεί να σας κρατούν μακριά από το να ζήσετε τη ζωή σας στην πληρότητά της.
Θυμηθείτε τι είπε ο Μέρλιν σχετικά με τη μάθηση:
“Το καλύτερο πράγμα για να μη στενοχωρηθείς”, απάντησε ο Μέρλιν ξεφυσώντας και φουσκώνοντας, “είναι να μάθεις κάτι”. Είναι το μόνο που δεν αποτυχαίνει. Μπορεί να γεράσεις και να τρέμεις ολόκληρος, μπορεί να μένεις άγρυπνος τις νύχτες ακούγοντας την ταραχή στις φλέβες σου, μπορεί να χάσεις τη μοναδική σου αγάπη, μπορεί να βλέπεις τον κόσμο γύρω σου λεηλατημένο από χυδαίους τρελούς, ή να νιώθεις την τιμή σου τσαλαπατειμένη από χυδαία πνεύματα. Ένα μόνο πράγμα υπάρχει για όλα αυτά τότε, να μάθεις. Μάθε γιατί ο κόσμος συγκλονίζεται και τι τον συγκλονίζει. Είναι το μόνο πράγμα από το οποίο το πνεύμα δεν μπορεί να εξαντληθεί, να αλλοτριωθεί, δνε μπορεί ποτέ να βασανιστεί, δεν νιώθει φόβο ή δυσπιστία και ποτέ δεν ονειρεύεται πως θα μετανιώσει. Η μάθηση είναι αυτό που σου χρειάζεται. Κοίτα πόσα πολλά πράγματα υπάρχουν να μάθεις – η καθαρή γνώση, η μόνη καθαρότητα που υπάρχει. Μπορείς να μάθεις αστρονομία μέσα σε μια ζωή, φυσική ιστορία σε τρεις ζωές, φιλολογία σε έξι. Και μετά, αφού θα’ χεις εξαντλήσει ένα εκατομμύριο ζωές στη βιολογία και στην ιατρική και στη θεοκριτική και στη γεωγραφία και στην οικονομία, για ποιό λόγο να μην αρχίσεις να μαθαίνεις ξυλογλυπτική ή να περάσεις πενήντα χρόνια μαθαίνοντας πως ν’ αρχίσεις να μαθαίνεις πως να κατανικάς τον αντίπαλό σου στην ξιφασκία. Ύστερα απ’ αυτό μπορείς ν’ αρχίσεις πάλι με μαθηματικά, μέχρι που να’ ρθει ο καιρός ν’ αρχίσεις να μαθαίνεις όργωμα” (Terence H. White, The once and future king, Νέα Υόρκη, G. P. Putnam’ s Sons, 1958).
Κάθε “είμαι” που σας εμποδίζει να ωριμάσετε είναι ένας δαίμονας που πρέπει να τον ξορκίσετε. Αν πρέπει να χρησιμοποιήσετε ένα “είμαι”, δοκιμάστε αυτό: “Είμαι ένα “είμαι”-εξορκιστής και αυτό μ’ αρέσει”. Απόσπασμα από το βιβλίο του Γουαίην Ντύερ: “Οι περιοχές των σφαλμάτων σας“, εκδόσεις Γλάρος. Πηγή: http://psycheandlife2.wordpress.com
*** Γιατί οι άνθρωποι αποφεύγουν την αλήθεια για τον εαυτό τους. :
Η γνώση μπορεί να είναι δύναμη, αλλά όταν πρόκειται για την γνώση σχετικά με τον εαυτό μας, η άγνοια μπορεί να είναι και ευτυχία.
Οι κωμικές σειρές για να μας κάνουν να γελάμε αξιοποιούν μια πολύ απλή παράμετρο της ανθρώπινης ψυχολογίας . Το σκηνικό που διαμορφώνουν είναι κάπως έτσι: Ο πρωταγωνιστής λέει : "Ποτέ δεν θα έθετα σε αμφιβολία τις ηθικές αρχές μου προκειμένου να κερδίσω χρήματα". Στη συνέχεια, του δίνεται η δυνατότητα να καταπατήσει τις ηθικές αρχές του για τα χρήματα ... και δίχως δεύτερη σκέψη το κάνει.
Το αστείο δεν προκύπτει μόνο από την υποκρισία αλλά επιπλέον και από την άγνοια του πρωταγωνιστή ότι υποκρίνεται .
Παρακολουθώντας την παραπάνω σκηνή πιστεύουμε ότι δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα της ανθρώπινης ψυχολογίας, και θεωρούμε ότι πρόκειται απλώς για ένα αστείο. Όμως, πρόκειται για ένα απολύτως ρεαλιστικό παράδειγμα για το πώς οι άνθρωποι αποφεύγουν την αλήθεια για τον εαυτό τους.
Πρόσφατη δημοσίευση στο περιοδικό 'Review of General Psychology, Sweeny et al. (2010) ' αναφέρει τους τρεις κύριους λόγους που οι άνθρωποι επιλέγουν την άγνοια για πολλά θέματα:
- Μπορεί να προκύψει αλλαγή στα πιστεύω (τις πεποιθήσεις). Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι άνθρωποι τείνουν να αναζητούν πληροφορίες που επιβεβαιώνουν τις πεποιθήσεις τους, και όχι αυτές που τους διαψεύδουν.
- Μπορεί ν' απαιτηθεί να προβούμε σε ανεπιθύμητες ενέργειες. Για παράδειγμα, αναφέροντας στο γιατρό για περίεργα συμπτώματα που έχουμε, μπορεί να πει ότι πρέπει να υποβληθούμε σε επώδυνες εξετασεις. Οπότε, μερικές φορές θεωρούμε ότι είναι καλύτερα να μην γνωρίζουμε.
- Μπορεί να μας προκαλέσει δυσάρεστα συναισθήματα.
Απέναντι σε αυτά τα αντικίνητρα , υπάρχουν θετικά κίνητρα όπως η περιέργεια και η ελπίδα για καλές ειδήσεις. Αν θα θελήσουμε να μάθουμε την αλήθεια ή να αποφύγουμε την πληροφόρηση, θα εξαρτηθεί από τις εξής παραμέτρους:
- Προσδοκία. Το πιο προφανές και ίσως το πιο ισχυρό. Όσο περισσότερο ανησυχούμε ότι θα ακούσουμε άσχημα νέα, τόσο πιο μεγάλη προσπάθεια θα κάνουμε για να τα αποφύγουμε.
- Έλλειψη ελέγχου. Όταν αισθανόμαστε ότι δεν έχουμε τον έλεγχο των συνεπειών, τότε δημιουργείται πιο ισχυρό κίνητρο για να αποφύγουμε την πληροφόρηση. Για παράδειγμα, όταν αυτό που θα μάθουμε μπορεί να αφορά μια πολύ άσχημη ασθένεια. Επειδή δεν υπάρχουν πολλά που μπορούμε να κάνουμε για να την αντιμετωπίσουμε, πιστεύουμε πως είναι καλύτερα να μην γνωρίζουμε την ύπαρξη της.
- Έλλειψη πόρων. Όταν αισθανόμαστε ότι τη δεδομένη στιγμή (είτε λόγω έλλεψης χρόνου, είτε λόγω έλλειψης χρημάτων, είτε λόγω άλλων λόγων) δεν μπορούμε να χειριστούμε επιτυχώς οδυνηρές πληροφορίες τότε είναι πιο πιθανό να τις αποφύγουμε.
- Όταν η πληροφορία είναι δυσκολονόητη. Όοσ πιο δύσκολο είναι να ερμηνεύσουμε και να κατανοήσουμε κάποια πληροφορία, τόσο λιγότερο θέλουμε να μάθουμε.
Οπότε συχνά οι άνθρωποι κάνουν ότι μπορούν για να αποφύγουν να μάθουν πράγματα για τον εαυτό τους, και μερικές φορές αυτό έχει λογική εξήγηση. Για παράδειγμα, γενετικές εξετάσεις μπορεί να σας δείξουν ότι έχετε αυξημένο κίνδυνο σοβαρής ασθένειας όταν φτάσετε στην ηλικία των 70. Είναι αυτό μια χρήσιμη πληροφορία ή απλώς είναι κάτι που προσθέτει μία επιπλέον ανησυχία ; Εφόσον δεν μπορείτε να κάνετε τίποτα γι 'αυτό, τότε πιθανώς είναι απλά μια πληροφορία που επιδεινώνει την ποιότητα της ζωής σας.
Άλλες φορές κάνουμε κακό στον εαυτό μας, αποφεύγοντας την πληροφόρηση. Όπως όταν αποφεύγουμε τις ιατρικές εξετάσεις για να μην μάθουμε κάτι δυσάρεστο.
Το μυστικό είναι να γνωρίζουμε ποιες πληροφορίες να αποφεύγουμε και ποιες να αναζητούμε. Δεν μπορούμε όμως να το γνωρίζουμε αυτό, αν δεν ενημερωθούμε για την πληροφορία. Από την άλλη, αν μάθουμε την πληροφορία μετά δεν γίνεται να την ξεχάσουμε. Φαύλος κύκλος δηλαδή.
Εύκολη απάντηση στο πρόβλημα δεν υπάρχει. Απλώς να επισημανθεί ότι πολλές φορές η αποφυγή της γνώσης και της πληροφορίας είναι πολύ πιο ορθολογική στρατηγική, από ότι τουλάχιστον μπορεί να φαίνεται στην αρχή, για την αντιμετώπιση της πολυπλοκότητας του κόσμου και της ζωής. Ισχύει δηλαδή το απλοϊκό: 'όσα λιγότερα ξέρεις, τόσο λιγότερα έχεις για να ανησυχείς'.
Οπότε όταν γελάμε με τον υποκριτικό χαρακτήρα ενός πρωταγωνιστή μιας κωμικής σειράς, έμμεσα αναγνωρίζουμε τον εαυτό μας. Όσο και αν δεν θέλουμε να μας το πουν και να το γνωρίζουμε, στο βάθος της καρδιάς μας όλοι γνωρίζουμε ότι είμαστε υποκριτές !
*** 10 καταστροφικά σφάλματα στον τρόπο σκέψης μας :
Ο ανθρώπινος νους είναι θαυμαστός, πολύπλοκος και ισχυρός, αλλά όχι τέλειος. Είναι επιρρεπής σε αρκετά, κοινά λάθη στη σκέψη. Στον τομέα της ψυχολογίας αυτά είναι γνωστά ως γνωστικές διαστρεβλώσεις (cognitive biases), ή πλάνες ή σφάλματα λογικής (fallacies in reasoning). Συμβαίνουν στον καθένα, ανεξάρτητα από την ηλικία, το φύλο, την εκπαίδευση ή την ευφυΐα του.
Πολλές φορές, τέτοια μοτίβα σκέψης ή νοητικά σφάλματα δρουν αρνητικά στον τρόπο σκέψης μας και μας οδηγούν σε λάθος αποφάσεις. Αν μάθουμε να τα εντοπίζουμε, μπορούμε να τα αποφεύγουμε και βελτιώνοντας την σκέψη μας, να βελτιώσουμε τη ζωή μας.
1. Αρνητικές αυτοεκπληρούμενες προφητείες
Η αυτοεκπληρούμενη προφητεία είναι μια πρόβλεψη που παρακινεί ένα άτομο να δράσει με τέτοιο τρόπο ώστε η πρόβλεψη του να γίνει πραγματικότητα. Αυτός ο τρόπος σκέψης, συχνά, διαλύει τις σχέσεις και οδηγεί τους ανθρώπους στην αποτυχία. Δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι τα εξής: Α) Ένας άντρας πιστεύει ότι η σχέση του με τη νέα φίλη του «δεν πρόκειται να διαρκέσει», επομένως σταματάει να κάνει προσπάθεια στη σχέση, αποστασιοποιείται συναισθηματικά, και ένα μήνα αργότερα η σχέση οδηγείται στην αποτυχία. Β) Μια ευφυής μαθήτρια λυκείου πείθει τον εαυτό της ότι «δεν έχει τα προσόντα» για να γίνει γιατρός, έτσι ποτέ δεν βάζει στόχο να εκπληρώσει τις προϋποθέσεις για την ιατρική σχολή και, ως εκ τούτου, ποτέ δεν γίνεται γιατρός.
2. Πιστώνουμε στον εαυτό μας μόνο τα θετικά αποτελέσματα
Αυτός ο επιβλαβής τρόπος σκέψης συμβαίνει όταν αποδίδουμε στον εαυτό μας τις επιτυχίες, αλλά αρνούμαστε την ευθύνη για τις αποτυχίες μας. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτού συμβαίνει στις σχολικές αίθουσες σε όλη την υδρόγειο. Όταν οι μαθητές λαμβάνουν καλούς βαθμούς, συχνά, το αποδίδουν στην ευφυΐα τους και στην καλή τους προετοιμασία. Αλλά όταν παίρνουν ένα κακό βαθμό, αποδίδουν αυτή την αποτυχία τους σε ένα κακό δάσκαλο, στις άδικες ερωτήσεις του τεστ, ή ένα μάθημα που «δεν είναι απαραίτητο στον πραγματικό κόσμο, έτσι κι αλλιώς.» Το σημαντικό είναι ότι για να αναπτυχθεί ένα άτομο συναισθηματικά, θα πρέπει να είναι πρόθυμο να αναλάβει την πλήρη ευθύνη για όλες τις πράξεις του και τα αποτελέσματα αυτών – τόσο τις επιτυχίες όσο και τις αποτυχίες.
3. Πιστεύουμε ότι έχουμε …ανοσία στον πειρασμό
Η αλήθεια είναι ότι έχουμε πολύ λιγότερο έλεγχο στις παρορμητικές επιθυμίες μας από ότι συχνά πιστεύουμε. Η εξάρτηση από το σεξ, το φαγητό ή τα ναρκωτικά είναι ακραία παραδείγματα αυτού. Πολλοί τοξικομανείς πιστεύουν ότι μπορούν να σταματήσουν οποιαδήποτε στιγμή θέλουν, αλλά στην πραγματικότητα, απλά κοροϊδεύουν τον εαυτό τους. Αλλά δεν χρειάζεται να είναι κανείς εξαρτημένος για να είναι ευάλωτος σε πειρασμούς. Πολλοί έξυπνοι άνθρωποι καταλήγουν να ενδίδουν στον πειρασμό, απλά επειδή είναι ο ευκολότερος τρόπος για να απαλλαγούν από αυτόν. Ακούγεται γελοίο, αλλά είναι αλήθεια. Αν κάποιος θέλει να ξεφορτωθεί την σεξουαλική επιθυμία, ο ευκολότερος τρόπος είναι να κάνει σεξ. Αν κάποιος θέλει να απαλλαγεί από την πείνα, ο ευκολότερος τρόπος είναι να φάει. Το να περιορίσουμε την παρορμητική συμπεριφορά, δεν είναι εύκολο – χρειάζεται αυξημένο αυτοέλεγχο. Όταν έχουμε μια υπερεκτιμημένη αίσθηση του ελέγχου πάνω στις παρορμήσεις μας, έχουμε την τάση να εκθέτουμε υπερβολικά τον εαυτό μας σε πειρασμούς, το οποίο με τη σειρά του προάγει την παρορμητική συμπεριφορά που θέλουμε να αποφύγουμε.4. Βγάζουμε ένα γενικό συμπέρασμα από ένα μεμονωμένο περιστατικό
Ένα σύνηθες παράδειγμα αυτού είναι μια ανακριβής πρώτη εντύπωση. Πρόκειται για την φυσική τάση μας να αξιολογούμε ένα πρόσωπο ή μια κατάσταση γνωρίζοντας ένα μεμονωμένο περιστατικό ή μία άποψη/πλευρά μίας κατάστασης και στη συνέχεια να θεωρούμε ότι γνωρίζουμε αρκετά για να διατυπώσουμε άποψη ή κρίση. Η προφανής λύση εδώ είναι να βλέπουμε τη μεγάλη εικόνα και να μην κρίνουμε, βγάζουμε συμπεράσματα ή κάνουμε υποθέσεις, προτού να γνωρίζουμε σφαιρικά έναν άνθρωπο ή μία κατάσταση.
5. Πιστεύουμε ότι έχουμε έλεγχο πάνω σε τυχαία γεγονότα
Αυτή η νοητική πλάνη συμβαίνει όταν οι άνθρωποι αρχίζουν να πιστεύουν ότι έχουν κάποιο είδος άμεσης επιρροής ή εξουσίας πάνω σε εξωτερικά γεγονότα που είναι εντελώς τυχαία. Είναι ιδιαίτερα εμφανής στο μυαλό των ερασιτεχνών παικτών τυχερών παιχνιδιών και ιδίως αν είχαν πρόσφατα καλή τύχη.
6. Αγνοούμε πληροφορίες που δεν ταιριάζουν με τις πεποιθήσεις μας
Οι ψυχολόγοι συνήθως αναφέρονται σε αυτό ως προκατάληψη επιβεβαίωσης (confirmation bias). Ως άνθρωποι, έχουμε τη φυσική τάση να ψάχνουμε για πληροφορίες που επιβεβαιώνουν και υποστηρίζουν τις πεποιθήσεις μας, ενώ αντίστοιχα, παραβλέπουμε τις πληροφορίες που δεν ταιριάζουν ή δεν τις επιβεβαιώνουν. Είμαστε επιλεκτικοί στα στοιχεία που συλλέγουμε, ώστε να μην χρειάζεται να αμφισβητήσουμε τις πεποιθήσεις ή τον τρόπο σκέψης μας, απλά …επειδή είναι ευκολότερο. Αυτό είναι ένα πολύ κοινό σφάλμα στον τρόπο σκέψης μας και μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες για την ζωή μας όταν ενεργούμε ή παίρνουμε σημαντικές αποφάσεις που, στην πραγματικότητα, βασίζονται σε ψευδείς ή ελλιπής πληροφορίες.
7. Η αισιοδοξία του πρωτάρη
Η αισιοδοξία του αρχάριου είναι η ανθρώπινη τάση να υποτιμούμε το χρόνο ή την προσπάθεια που απαιτείται για να ολοκληρωθεί ένα έργο που επιχειρούμε για πρώτη φορά. Αυτό συμβαίνει λόγω της έλλειψης σχεδιασμού και έρευνας από κάποιον που είναι ενθουσιασμένος για να κάνει κάτι που δεν έχει κάνει ποτέ πριν. Με άλλα λόγια, όταν μας έχει ανατεθεί ή προκύψει κάτι για το οποίο είμαστε ενθουσιώδεις και ανυπομονούμε να το ξεκινήσουμε, αντί να καθυστερήσουμε την έναρξη του προκειμένου να αξιολογήσουμε με ακρίβεια το επίπεδο δυσκολίας και τους πόρους που απαιτούνται, συχνά απλά …μαντεύουμε και ξεκινάμε. Έτσι, οι προσδοκίες μας σχετικά με τον χρόνο ή την προσπάθεια που απαιτείται βασίζονται στην πρώτη αισιοδοξία μας, αντί για την εμπειρία του παρελθόντος και αξιόπιστα στοιχεία. Και, φυσικά, αυτό αποκαλύπτεται σε όλους μας λίγο αργότερα, στην εξέλιξη του έργου, όταν βρισκόμαστε απροετοίμαστοι ή ανίκανοι να το ολοκληρώσουμε.
8. «Επαναστατούμε», απλά και μόνο για να αποδείξουμε την ελευθερία μας
Αν και πιο συχνό στα παιδιά, αυτό το σφάλμα στη σκέψη μπορεί να επηρεάσει άτομα κάθε ηλικίας. Είναι βασικά, η επιθυμία του ατόμου να κάνει κάτι που του έχουν πει να μην κάνει ή να διαφωνεί, απλά και μόνο για να αποδείξει ότι έχει ελευθερία επιλογής και δράσης. Πολλές φορές, μπορεί, στην πραγματικότητα, να μην επιθυμεί καν αυτό το οποίο κάνει και το μόνο κίνητρο να είναι η εναντίωση, με στόχο την επιβεβαίωση της προσωπικής του ελευθερίας. Η τακτική της αντίστροφης ψυχολογίας είναι μια ευρέως χρησιμοποιούμενη μέθοδος για την εκμετάλλευση αυτού του νοητικού σφάλματος.
9. Κρίνουμε από την εξωτερική εμφάνιση
Αυτό συμβαίνει χιλιάδες φορές την ημέρα σε όλο τον κόσμο, όταν ένα άτομο κάνει υποθέσεις ή βγάζει κάποιο συμπέρασμα σχετικά με ένα άλλο πρόσωπο με βάση μόνο την εμφάνισή του. Για παράδειγμα, κάποιος μπορεί να δει έναν ψηλό, περιποιημένο, καλοντυμένο άντρα, με κοστούμι, γύρω στα πενήντα, και να υποθέσει ότι είναι επιτυχημένος και αξιόπιστος, ακόμη και αν υπάρχουν μηδενικά συγκεκριμένα στοιχεία που να υποστηρίζουν αυτή την υπόθεση. Το συμπέρασμα: Δεν μπορούμε να κρίνουμε ένα βιβλίο από το εξώφυλλό του.
10. Προσπαθούμε να μειώσουμε τις απώλειες, συνεχίζοντας να υποστηρίζουμε ένα εγχείρημα που έχει αποτύχει
Αυτός ο εσφαλμένος τρόπος σκέψης, μας δίνει το κίνητρο να συνεχίσουμε να υποστηρίζουμε μια ενέργεια την οποία έχουμε ήδη προσπαθήσει και έχει αποτύχει, χωρίς κάποιο νέο δεδομένο να το δικαιολογεί. Δικαιολογούμε την απόφασή μας να συνεχίζουμε να επενδύουμε σε αυτή την προσπάθεια, με βάση την αθροιστική προηγούμενη επένδυσή μας, παρά τα νέα στοιχεία που δείχνουν ότι το κόστος, αρχής γενομένης από σήμερα, του να συνεχίσουμε είναι μεγαλύτερο από το αναμενόμενο όφελος. Η λογική απόφαση σε αυτή την περίπτωση είναι να περιορίσουμε τις απώλειες μας στο σημερινό τους επίπεδο και να αλλάξουμε πορεία δράσης. Ωστόσο, λόγω των μη ανακτήσιμων πόρων που έχουμε ήδη επενδύσει, αισθανόμαστε –εσφαλμένα– την ανάγκη να συνεχίσουμε αυτή την προσπάθεια, με αποτέλεσμα να επενδύουμε ακόμα περισσότερο χρόνο, χρήμα και ενέργεια σε αυτήν, ελπίζοντας ότι οι πρόσθετες «επενδύσεις» μας θα αντιστρέψουν το αποτέλεσμα. Αλλά αυτό σχεδόν ποτέ δεν συμβαίνει. Πηγή: http://www.letsfamily.gr
*** Ο μαγικός αριθμός επτά, συν-πλην δύο :
Η έρευνα της μνήμης ήταν πάντα στο επίκεντρο της ψυχολογίας. Η ανάρτηση αυτή περιγράφει ένα από τα πιο σημαντικά ευρήματα της.Κάποιοι υποστηρίζουν ότι οι άνθρωποι δεν είναι τίποτα περισσότερο από συλλογή αναμνήσεων. Μνήμες για ανθρώπους, τόπους, ήχους, αξιοθέατα. Πιθανώς είναι ότι πιο σημαντικό έχουμε.
Ο τίτλος αυτής της ανάρτησης είναι ο ίδιος με αυτόν που είχε το άρθρο του ψυχολόγου George A. Miller, το οποίο δημοσιεύτηκε το 1956, και αφορούσε την χωρητικότητα της ανθρώπινης μνήμης.
Η παρακάτω εισαγωγή του άρθρου έχει καταστεί διάσημη μεταξύ των ιστορικών της ψυχολογίας.
"Το πρόβλημά μου είναι ότι καταδιώκομαι από έναν ακέραιο αριθμό. Για επτά χρόνια αυτός ο αριθμός με παρακολουθεί , έχει παρεισφρήσει στα προσωπικά μου δεδομένα και μου επιτίθεται από τις σελίδες των πιο γνωστών εφημερίδων. Ο αριθμός αυτός πετυχαίνει διάφορες μεταμφιέσεις, έτσι ώστε μερικές φορές να είναι λίγο μεγαλύτερος και μερικές φορές λίγο μικρότερος από ό, τι συνήθως, αλλά ποτέ δεν αλλάζει πολύ. " (Miller, 1956, p. 81). (Miller, 1956, σ. 81).
Ο μαγικός αυτός αριθμός είναι το 7, και αντιπροσωπεύει (συν-πλην δύο) τον αριθμό των διαφορετικών κομματιών πληροφοριών που μπορούμε να αποθηκεύσουμε στην βραχυπρόθεσμη μνήμη μας. Το κάθε κομμάτι πληροφοριών μπορεί να έχει διαφορετική χωρητικότητα και διαφορετική πληροφορία μέσα του. Αυτή η πληροφορία μπορεί να είναι είτε ένα ψηφίο όπως το 4 ή μία σειρά ψηφίων όπως το 738. Για κάποιον που δεν είναι εξοικειωμένος με τους αριθμούς, όπως ένα μικρό παιδί, το κάθε ψηφίο μπορεί να είναι διαφορετικό κομμάτι πληροφορίας. Για τους μεγαλύτερους, αριθμοί με πολλά ψηφία, μπορεί να αποτελούν ένα ενιαίο κομμάτι πληροφορίας.
Οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να απομνημονεύσουν περίπου επτά αριθμούς για σύντομο χρονικό διάστημα, και ελάχιστοι καταφέρνουν να απομνημονεύσουν δέκα αριθμούς.
Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η βραχυπρόθεσμη μνήμη για τους ψυχολόγους αναφέρεται σε πράγματα που επεξεργάζονται στον εγκέφαλο μας σε κάποοια δεδομένη στιγμή. Για παράδειγμα, καθώς διαβάζετε αυτη την ανάρτηση, οι λέξεις αποθηκεύονται στην προσωρινή μνήμη σας για πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, στην συνέχεια εξάγεται κάποιο νόημα (ελπίζουμε) και τέλος αυτό το νόημα είτε θ' αποθηκευτεί είτε θα απορριφθεί. Πιθανώς αύριο να θυμάστε αμυδρά αυτή την ανάρτηση, αλλά είναι βέβαιο ότι δεν θυμάστε τις ακριβείς λέξεις και προτάσεις.
Από τότε έγιναν πολλές έρευνες, όμως η βασική άποψη ότι η βραχυπρόθεσμη μνήμη μας είναι περιορισμένη, εξακολουθεί να ισχύει.
Αν νομίζετε ότι το να θυμάστε επτά δεδομένα δεν είναι πολλά, θα πρέπει να γνωρίζετε ότι πρόσφατη έρευνα (Kaldy & Leslie, 2005) δείχνει ότι όταν είμασταν 6 μηνών μπορούσαμε να κρατήσουμε μόνο μία πληροφορία στη βραχυπρόθεσμη μνήμη μας.
*** Γιατί δεν μπορούμε να θυμηθούμε τα ονόματα; :
Συμβαίνει συχνά να συναντάμε κάποιον που είχαμε καιρό να δούμε, και να μην μπορούμε να θυμηθούμε το όνομα του. Ο λόγος είναι η δομή της μνήμης μας. Πολλές φορές ενώ μπορούμε να αναγνωρίσουμε το πρόσωπο ενός ατόμου καθώς και να θυμηθούμε άλλες λεπτομέρειες, όπως το πού και το πώς συναντηθήκαμε, εντούτοις το όνομα του μας διαφεύγει.Αυτό που μπορούμε να κάνουμε τις περισσότερες φορές είναι απλώς να συναρμολογήσουμε τα δεδομένα από ένα γεγονός του παρελθόντος. Για παράδειγμα, αν προσπαθήσουμε να θυμηθούμε τι φάγαμε πριν από μία εβδομάδα, πιθανώς θα μπορέσουμε να φανταστούμε τον εαυτό μας να κάθεται σε ένα τραπέζι με ένα πιάτο φαγητό μπροστά του. Ίσως επιπλέον μπορέσουμε να ανακαλέσουμε στη μνήμη μας αν είμασταν μόνοι ή με άλλους, ή αν ήταν μια γιορτινή μέρα. Ωστόσο, ο εγκέφαλός μας προσφέρει μόνο μικρές πινελιές. Δεν δημιουργεί ολοκληρωμένη την σκηνή όπως θα έκανε μία βιντεοκάμερα.
Πράγματι, ο εγκέφαλός μας δεν λειτουργεί όπως μια φωτογραφική μηχανή. Αποτελείται από δισεκατομμύρια νευρώνες που εκτελούν πολλές εργασίες, πέρα από το να θυμόμαστε. Ο εγκέφαλος κατά τη διαδικασία ανάκτησης της μνήμης, μας εξαπατάει κατά κάποιο τρόπο, αφού συμπληρώνει ο ίδιος τα όποια κενά έχει για να δημιουργήσει το πιο πιθανό σενάριο.
Στο προηγούμενο παράδειγμα, ας θεωρήσουμε ότι θυμάστε ότι καθόσασταν γύρω από το τραπέζι της τραπεζαρίας με φίλους. Πιθανώς θαι συμπεράνετε ότι τρώγατε ψητό κοτόπουλο και πατάτες πουρέ που είναι το αγαπημένο σας μενού όταν έχετε καλεσμένους. Ο εγκέφαλός σας δεν έχει αποθηκεύσει την πλήρη εικόνα της βραδιάς, αλλά ενθυμούμενος απλώς ένα μέρος της βραδιάς, προσπαθεί να συμπεράνει τα υπόλοιπα δεδομένα, δημιουργώντας τελικά μια πλήρη εικόνα. Αυτή η διαδικασία της σύνδεσης των πληροφοριών είναι χρήσιμη για την πλήρωση των όποιων κενών. Ωστόσο, μπορεί να καταλήξει σε λανθασμένα συμπεράσματα, γεγονός που εξηγεί γιατί οι όποιες μαρτυρίες είναι πολύ επιρρεπείς σε λάθη.
Το πρόβλημα με τα ονόματα συμβαίνει γιατί συνήθως είναι αυθαίρετα. Το γεγονός ότι συναντήσατε τον Κώστα στη διάρκεια ενός αγώνα ποδοσφαίρου παιδιών, σημαίνει ότι πιθανότατα έχει και αυτός ένα παιδί στην ίδια ηλικία με τα δικά σας, πιθανότατα ζει στην ίδια περιοχή, και επιπλέον θα μπορούσε να έχει μια εργασία που είναι συνηθισμένη για τους κατοίκους της περιοχή σας. Όλα αυτά τα στοιχεία δημιουργούν μια λογική εικόνα του Κώστα, αλλά από καμία από αυτές τις ενδείξεις δεν προκύπτει κάτι σχετικά με το όνομά του. Θα μπορούσε κάλλιστα να λέγεται Δημήτρης ή Γιώργος.
Καθώς μεγαλώνουμε και η μνήμη μας αρχίζει να λειτουργεί λιγότερο καλά, τα ονόματα είναι από τα πρώτα πράγματα που αρχίζουν να μας διαφεύγουν περισσότερο. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε διάφορα κόλπα που θα μας βοηθήσουν να θυμόμαστε, όπως το να συνδέσουμε το όνομα με ένα αντικείμενο που έχει παρόμοια λέξη. Όμως το καλύτερο είναι να έχουμε κατά νου ότι και οι άλλοι αντιμετωπίζουν ανάλογες δυσκολίες με τα ονόματα, έτσι ώστε να νιώθουμε μικρότερη αμηχανία όταν μας διαφεύγει κάποιο όνομα, και να ενοχλούμαστε λιγότερο όταν το δικό μας όνομα διαφεύγει από τους άλλους.
Paul Reber, καθηγητής ψυχολογίας στο Northwestern University
*** Που βρίσκεται η νοημοσύνη μας; :
Θέλουμε να πιστεύουμε ότι η νοημοσύνη μας είναι αποκλειστικά δικό μας δημιούργημα, λειτουργεί μόνο μέσα στο κεφάλι μας, και είναι προϊόν μόνο των εσωτερικών σκέψεων μας. Όμως η εμφάνιση της Google, της Wikipedia και άλλων διαδικτυακών εργαλείων, έχει κάνει πολλούς να αναρωτιούνται για τις επιπτώσεις αυτών των τεχνολογιών στον εγκέφαλο μας. Άραγε είναι το ίδιο να πληκτρολογείς στο google την φράση «Ποιοι ηθοποιοί έχουν υποδυθεί τον James Bond;" με το να γνωρίζεις ότι η απάντηση είναι οι Sean Connery, George Lazenby, Roger Moore, Timothy Dalton, Pierce Brosnan και ο Daniel Craig; Μπορούμε να θεωρούμε ότι γνωρίζουμε την απάντηση σε αυτό το ερώτημα, όταν αυτό που πραγματικά γνωρίζουμε είναι το πώς μπορούμε να βρούμε γρήγορα την πληροφορία;
Το παραπάνω ερώτημα δεν σχετίζεται με το αν το διαδίκτυο επηρεάζει τον εγκέφαλο μας, αλλά αν το διαδίκτυο φτάνει στο σημείο να καθορίζει την ίδια μας την νοημοσύνη. Και όπως φαίνεται η απάντηση έχει μεγάλο ενδιαφέρον. Διότι, εάν μελετήσει κανείς τα στοιχεία από τις μελέτες σχετικά με την ψυχολογία, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ένα μεγάλο μέρος της νοημοσύνης μας σχετίζεται με το πώς εμείς οι ίδιοι εναρμονιζόμαστε με τους άλλους ανθρώπους και το περιβάλλον μας.
Μάλιστα, μια θεωρία που είναι δημοφιλής μεταξύ των ψυχολόγων, λέει ότι είμαστε 'νοητικά τεμπέληδες'. Δηλαδή αποφεύγουμε να κάνουμε κάποια διανοητική εργασία, εκτός αν πρέπει. Προσπαθούμε να βρούμε τρόπους να μην σκεφτόμαστε σε βάθος, και αυτό συμβαίνει ιδίως όταν υπάρχει σύντομος δρόμος για να βρούμε την απάντηση. Αυτή η θεωρία εξηγεί γιατί θα προτιμούσαμε να πληκτρολογήσουμε τον ταχυδρομικό κώδικα στο Google Maps, από το να απομνημονεύσουμε μία συγκεκριμένη τοποθεσία. Απλούστατα, γιατί είναι πολύ πιο εύκολο.
Η έρευνα δείχνει ότι έχουμε την τάση να μην βασιζόμαστε στη μνήμη μας για πράγματα που μπορούμε εύκολα να τα βρούμε με άλλο τρόπο. Το εντυπωσιακό είναι ότι μπορούν να αλλάξουν ριζικά πράγματα μπροστά στα μάτια μας, χωρίς να το καταλάβουμε. Πειράματα έχουν δείξει ότι ακόμα και κτίρια μπορούν να εξαφανιστούν από φωτογραφίες που κοιτάζουμε, ή άτομα που συνομιλούμε μπορούν ν' αντικατασταθούν από κάποιο άλλο άτομο, χωρίς να το παρατηρήσουμε.
Πολλοί φιλόσοφοι έχουν πει ότι η σκέψη μας έχει σχεδιαστεί ώστε να απλώνεται πέρα από το περιβάλλον μας. Ο φιλόσοφος Andy Clark θεωρεί τους ανθρώπους ως όντα με μυαλό που ενσωματώνει με φυσικό τρόπο νέα εργαλεία, ιδέες και ικανότητες. Σύμφωνα με τον Clark, η ουσία δεν είναι ο τρόπος που φτάνουμε σε μια λύση. Αν έχουμε τα κατάλληλα βοηθητικά εργαλεία που μας δίνουν την απάντηση, τότε είναι σαν να γνωρίζουμε την απάντηση.
Μια μελέτη που αφορούσε την μνήμη και έγινε από τον Daniel Wegner του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, μας παρέχει ένα παράδειγμα αυτού του φαινομένου. Ζευγάρια κλήθηκαν να πάνε στο εργαστήριο για να κάνουν ένα τεστ απομνημόνευσης. Στα μισά από τα ζευγάρια, τα άτομα που τα αποτελούσαν έμειναν μαζί, ενώ στα άλλα μισά χωρίστηκαν και έκαναν ζευγάρι με κάποιον που δεν γνώριζαν Και οι δύο ομάδες, μελέτησαν μια λίστα με λέξεις, και στη συνέχεια εξετάστηκαν ξεχωριστά. Τα ζευγάρια που αποτελούνταν από άτομα που είχαν σχέση μεταξύ τους, μπορούσαν να θυμηθούν περισσότερες λέξεις, τόσο συνολικά ως ζευγάρια όσο και ως άτομα.
Σύμφωνα με τον Wegner, η εξήγηση είναι ότι τα ζευγάρια που είχαν σχέση μεταξύ τους, είχαν πολύ καλή γνώση των συντρόφων τους. Οπότε υποσυνείδητα διαχώριζαν την εργασία μεταξύ τους, έτσι ώστε, για παράδειγμα, ο ένας από τους δύο να θυμάται τις σχετικές λέξεις με την τεχνολογία, και ο άλλος τις σχετικές λέξεις με τον αθλητισμό. Με τον τρόπο αυτό, το κάθε άτομο από το ζευγάρι μπορούσε να επικεντρωθεί στον τομέα που ήταν καλύτερο, οπότε τελικά πέτυχαν καλύτερες επιδόσεις από τα ζευγάρια που δεν μπορούσαν να επιμερίσουν την εργασία. Όπως δηλαδή μπορούμε να βασιστούμε σε μια μηχανή αναζήτησης για απαντήσεις, έτσι μπορούμε να συνεργαστούμε με ανθρώπους με τους οποίους σχετιζόμαστε, για να θυμόμαστε καλύτερα.
Έχοντας εγκέφαλο που λειτουργεί με αυτόν τον τρόπο είναι ένα από τα μεγάλα πλεονεκτήματα του ανθρώπινου είδους. Αντί να χρειάζεται να στηριζόμαστε στις δικές μας δυνάμεις μας για τα πάντα, μπορούμε να μοιραζόμαστε τη γνώση μας. Η τεχνολογία προσφέρει γνώση με εύκολο τρόπο, και εξυπηρετεί συνολικά τις ανάγκες της κοινωνίας. Μπορεί να μην ξέρουμε πώς λειτουργεί ένας υπολογιστής, ή πώς μπορούμε να καλλιεργήσουμε το μπρόκολο, όμως η γνώση είναι εκεί έξω και μπορούμε να επωφεληθούμε. Η Wikipedia είναι ένα από τα καλύτερα παραδείγματα - μια εξελισσόμενη πηγή γνώσης από την οποία ο καθένας μπορεί να επωφεληθεί.
Έτσι, όπως έχουμε ένα φυσικό περιβάλλον - με δωμάτια ή κτίρια που ζούμε ή εργαζόμαστε - έχουμε επίσης και ένα διανοητικό περιβάλλον. Αυτό σημαίνει ότι αν σας ρωτήσει κάποιος πού είναι το μυαλό σας, δεν θα πρέπει να δείξετε προς το κέντρο του μετώπου σας.
Tom Stafford, Λέκτορας Ψυχολογίας και Γνωσιακής Επιστήμης στο Τμήμα Ψυχολογίας του πανεπιστημίου του Sheffield, και αρθρογράφος του BBC. by Αντικλείδι , http://antikleidi.com
*** Τα τρία μέρη του εγκεφάλου μας: Σκέφτομαι-Πράττω-Είμαι :
Έρευνες που έχουν να κάνουν με τη λειτουργία του εγκεφάλου επιδεικνύουν ότι έχουμε γεννηθεί για να μαθαίνουμε και αυτό το κάνουμε καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας. Όμως πώς μαθαίνουμε και γιατί μαθαίνουμε; Για να εξελισσόμαστε, να γινόμαστε καλύτεροι άνθρωποι και να συμβάλλουμε στην ανάπτυξη της κοινωνίας στην οποία ζούμε. Η αλλαγή αποτελεί προϋπόθεση για την εξέλιξη. Αφορά στο να «ξε-μάθουμε», στο να πάρουμε την απόφαση να μην σκεφτόμαστε, λειτουργούμε ή νιώθουμε με το γνωστό μέχρι τώρα σε μας τρόπο. Και αυτό απαιτεί το «κλάδεμα» των συνάψεων του εγκεφάλου μας έτσι ώστε να αναπτυχθούν νέοι. Απαιτεί να «ξεχάσουμε» τη συναισθηματική κατάσταση η οποία έχει γίνει μέρος της προσωπικότητάς μας και στη συνέχεια να επαναπρογραμματίσουμε το σώμα μας ώστε να λειτουργεί μέσα σε ένα νέο συναισθηματικό πλαίσιο, με ένα καινούριο μυαλό.
Η νευροεπιστήμη έχει αποδείξει ότι οι άνθρωποι έχουν τρεις εγκεφάλους οι οποίοι μας επιτρέπουν να σκεφτόμαστε, να πράττουμε, να είμαστε. Το τμήμα του εγκεφάλου που σχετίζεται με τη σκέψη, την αντίληψη, τη γλώσσα και την απόκτηση γνώσεων είναι ο νεοφλοιός-neocortex. Κάθε φορά που μαθαίνουμε κάτι καινούριο δημιουργούμε μία νέα σύναψη στο εγκεφαλικό αυτό τμήμα.
Το θέμα όμως δεν είναι μόνο να μαθαίνουμε αλλά να χρησιμοποιούμε αυτά που μάθαμε, να τα κάνουμε κτήμα μας έτσι ώστε να αποκτούμε συνεχώς νέες εμπειρίες και να εξελισσόμαστε. Οι εμπειρίες πλουτίζουν τον εγκέφαλό μας γιατί στο πλαίσιο αυτών και οι πέντε αισθήσεις μας προσλαμβάνουν νέα στοιχεία από το περιβάλλον, και προκαλούν μία νέα οργάνωση των νευρώνων ώστε εκφραστεί αυτή η νέα εμπειρία. Τότε είναι που ενεργοποιείται ο δεύτερος εγκέφαλός μας, το μεταιχμιακόσύστημα-limbic brain που ελέγχει συναισθηματικές και συμπεριφορικές δραστηριότητες. Τη στιγμή που ξεκινούμε να αλλάζουμε τη συμπεριφορά μας και αρχίζουμε να έχουμε νέες εμπειρίες, πρέπει να μάθουμε το συναισθηματικό μας σώμα αυτό που έχουμε καταλάβει σε νοητικό επίπεδο. Σ’ αυτή τη φάση αρχίζουν και δουλεύουν ταυτόχρονα δύο εγκέφαλοι. Δεν αρκεί όμως να ζήσουμε τη νέα αυτή εμπειρία μία φορά. Πρέπει να την επαναλαμβάνουμε συνεχώς ώστε να την απομνημονεύσουμε. Πρέπει σε ένα νευροχημικό επίπεδο να κάνουμε το μυαλό μας και το σώμα μας να μάθουν το ίδιο πράγμα.
Όταν συμβαίνουν όλα τα προαναφερόμενα τότε μεταφερόμαστε σε μία νέα κατάσταση του είναι μας, σε έναν νέο τρόπο να ζούμε, να αντιδρούμε, να μαθαίνουμε. Όταν βρισκόμαστε σε μία τέτοια κατάσταση, τότε οι σκέψεις μας και τα συναισθήματά μας ευθυγραμμίζονται με βάση τη νέα ιδέα-αντίληψη και ενεργοποιείται η παρεγκεφαλίδα, το κέντρο της μνήμης, το οποίο μας δίνει τη δυνατότητα να «θυμόμαστε» τη νέα αυτή κατάσταση-συνήθεια και έτσι να λειτουργούμε με έναν νέο τρόπο ασυνείδητα.
Το τρίτο μέρος του εγκεφάλου μας, ο ερπετικός-reptilican εγκέφαλος, είναι η βάση του υποσυνείδητου και σχετίζεται επίσης με τα ένστικτα και τη θέλησή μας για επιβίωση. Προσλαμβάνει πληροφορίες από τους δύο άλλους εγκεφάλους και παίζει βασικό ρόλο στη λήψη αποφάσεων όταν δεν μπορεί ο νεοφλοιός να ανταπεξέλθει με τη λογική.
Σας παραθέτουμε ένα ενδιαφέρον βίντεο όπου μπορείτε να δείτε πώς ακριβώς συντελούνται οι αλλαγές σε εγκεφαλικό επίπεδο με βάση τις έρευνες των νευροεπιστημόνων.
Πηγές: http://www.drjoedispenza.com, http://tedxtacoma.com
Δήμητρα Ζερβάκη, ΕΜΒΑ, PMP http://haspeedlearning.wordpress.com/
*** Γιατί οι έξυπνοι άνθρωποι είναι τελικά… χαζοί; :
Παράξενο πράγμα το ανθρώπινο μυαλό. Όταν αντιμετωπίζει μία καινούρια και άγνωστη κατάσταση, κυριολεκτικά σταματά να λειτουργεί με τον τρόπο που θα φανταζόμαστε. Σταματά δηλαδή, την ικανότητά του για προσεκτική ανάλυση και αντίθετα απευθύνεται σε ένα σύνολο από νοητικές συντομεύσεις που συνήθως μας οδηγούν στην λάθος απάντηση. Που σημαίνει… όσο πιο έξυπνοι είστε, τόσο πιθανότερο είναι να κάνετε λάθη. Χμ… ακούγεται περίπλοκο;
Παράξενο πράγμα το ανθρώπινο μυαλό. Όταν αντιμετωπίζει μία καινούρια και άγνωστη κατάσταση, κυριολεκτικά σταματά να λειτουργεί με τον τρόπο που θα φανταζόμαστε. Σταματά δηλαδή, την ικανότητά του για προσεκτική ανάλυση και αντίθετα απευθύνεται σε ένα σύνολο από νοητικές συντομεύσεις που συνήθως μας οδηγούν στην λάθος απάντηση. Που σημαίνει… όσο πιο έξυπνοι είστε, τόσο πιθανότερο είναι να κάνετε λάθη. Χμ… ακούγεται περίπλοκο;
Ας δούμε μία απλή ερώτηση μαθηματικών.
Μία ρακέτα και ένα μπαλάκι κοστίζουν ένα ευρώ και δέκα λεπτά. Η ρακέτα κοστίζει ένα ευρώ περισσότερο από το μπαλάκι. Πόσο κοστίζει το μπαλάκι;
Ένα μεγάλο ποσοστό των ανθρώπων απαντά με σιγουριά και γρήγορα ότι το μπαλάκι κοστίζει 10 λεπτά. Η απάντηση είναι προφανώς λάθος (Η σωστή απάντηση είναι ότι το μπαλάκι κοστίζει 5 λεπτά και η ρακέτα, 1 ευρώ και 5 λεπτά).
Για περισσότερες από 5 δεκαετίες, ο Daniel Kahneman, υποψήφιος για Nobel και καθηγητής ψυχολογίας στο πανεπιστήμιο Princeton έκανε τέτοιες ερωτήσεις και ανέλυε τις απαντήσεις που δίνουμε σε αυτές. Αφοπλιστικά απλά πειράματα που έχουν αλλάξει τις αντιλήψεις μας για την σκέψη. Ενώ οι φιλόσοφοι, οικονομολόγοι και κοινωνικοί επιστήμονες θεωρούσαν για πολλούς αιώνες ότι οι άνθρωποι βασίζονται στη λογική, επιστήμονες όπως ο Kahneman, o Amos Tversky και άλλοι, έχουν αποδείξει ότι δεν είμαστε τόσο λογικοί όσο πιστεύαμε.
Όταν αντιμετωπίζουμε μία άγνωστη κατάσταση, δεν την αξιολογούμε με βάση τη λογική μας. Όταν μας ρωτούν για την ρακέτα και το μπαλάκι, δεν σκεφτόμαστε με βάση τα μαθηματικά. Αντιθέτως, το μυαλό μας λειτουργεί με ένα τρόπο που αποβάλλει εντελώς τα μαθηματικά και επιλέγει τον τρόπο που θα χρειαστεί την λιγότερη δυνατή προσπάθεια.
Αν και ο Kahneman πλέον έχει αναγνωριστεί ως ένας από τους ψυχολόγους με την μεγαλύτερη επιρροή τον περασμένο αιώνα, το έργο του είχε μείνει στην αφάνεια. Ο ίδιος θυμάται τα λόγια ενός Αμερικανού φιλοσόφου, όταν έμαθε για το έργο του: «Δεν με ενδιαφέρει η ψυχολογία της βλακείας». Απ ‘ότι αποδείχθηκε όμως, ο φιλόσοφος είχε κάνει λάθος.
Μία νέα έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Journal of Personality and Social Psychology, από τους Richard West και Keith Stanovich από τα πανεπιστήμια James Madison και Toronto, αναφέρει ότι οι έξυπνοι άνθρωποι, πολλές φορές, είναι περισσότερο επιρρεπείς στα παραπάνω λάθη σκέψης. Αν και νομίζαμε πως η ευφυΐα είναι το αντίδοτο στις προκαταλήψεις, τελικά, κάτι τέτοιο δεν ισχύει.
Ο West και οι συνάδελφοί του ξεκίνησαν δίνοντας σε 482 προπτυχιακούς ερωτήσεις σαν αυτή του Khaneman, που απαιτούσαν λογική αλλά μπορούσαν να στηρίζονται και στην προκατάληψη, το προαπαιτούμενο. Ο West δεν ενδιαφερόταν να μάθει για τις προκαταλήψεις και τα προαπαιτούμενα που κουβαλάει ένα ανθρώπινο μυαλό. Αυτό που τον ενδιέφερε είναι να καταλάβει πώς αυτά τα προαπαιτούμενα και οι προκαταλήψεις δρούσαν σε σχέση με την ευφυΐα.
Ένα παράδειγμα ερώτησης είναι το εξής:
Σε μια λίμνη, υπάρχει ένα φύλλο νούφαρο. Κάθε μέρα, το νούφαρο διπλασιάζεται σε μέγεθος. Εάν χρειάζεται 48 ημέρες για το νούφαρο να καλύψει το σύνολο της λίμνης, πόσο καιρό χρειάστηκε για να καλύψει το ήμισυ της λίμνης;
Η πρώτη σκέψη είναι πολύ πιθανόν να χρησιμοποιήσει μια συντόμευση στο μυαλό, και να διαιρέσει την τελική απάντηση κατά το ήμισυ. Αυτό βγάζει ως αποτέλεσμα: είκοσι τέσσερις ημέρες. Αλλά είναι λάθος. Η σωστή απάντηση είναι σαράντα επτά ημέρες!
Τα αποτελέσματα ήταν… ανησυχητικά. Οι περισσότεροι άνθρωποι έτειναν να λειτουργούν περισσότερο με βάση τις συντομεύσεις και τις προκαταλήψεις τους παρά με την λογική τους. Το ότι κάποιοι αναγνώριζαν αυτές τις προκαταλήψεις, δεν τους έκαναν να σκέφτονται περισσότερο «λογικά». Το αποτέλεσμα αυτό δεν θα προκαλούσε έκπληξη στον Kahneman που είχε παραδεχτεί ότι « η ενστικτώδης μου αντίδραση είναι εξίσου επιρρεπής στην υπερβολική εμπιστοσύνη στον εαυτό μου, στις υπερβολικές προβλέψεις και την αδυναμία σχεδιασμού (την τάση να υποτιμάμε πόσο θα χρειαστεί για να ολοκληρώσουμε κάτι), με τον ίδιο τρόπο που συνέβαινε αυτό πριν ασχοληθώ με αυτά τα ζητήματα».
Η πιο επικίνδυνη προκατάληψή μας είναι ότι υποθέτουμε πως όλοι οι άλλοι είναι περισσότερο επιρρεπείς να κάνουν λάθη σκέψης. Κι ότι εμείς, θα τα καταφέρουμε καλύτερα. Την πεποίθηση αυτή οι επιστήμονες την ονομάζουν «το νεκρό σημείο της προκατάληψης». Αυτή η πεποίθηση βασίζεται στην ικανότητά μας να επισημαίνουμε τα λάθη των άλλων γύρω μας, ενώ είμαστε ανίκανοι να τα εντοπίσουμε στον εαυτό μας.
Στην μελέτη που δημοσιεύτηκε, αναφέρεται ότι οι άνθρωποι με υψηλότερη νοημοσύνη, είχαν περισσότερα «νεκρά σημεία». Κι όσο περισσότερο χρόνο έπαιρναν αυτοί οι άνθρωποι πριν δώσουν μία απάντηση, τόσο πιο επιρρεπείς ήταν σε λογικά λάθη.
Οπότε τι συμβαίνει; Γιατί οι έξυπνοι γίνονται τόσο χαζοί κάποιες φορές; Οι επιστήμονες δεν μπόρεσαν να το εξηγήσουν αυτό. Η πιο σαφής υπόθεση που μπορεί να γίνει είναι πως το μυαλό μας επηρεάζεται περισσότερο από τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας και τους άλλους. Αυτή η αντίληψη αποδεικνύεται δυνατότερη και από την λογική μας ικανότητα.
______________ Πηγές: Gizmodo, The New Yorker, digitallife.gr
*** Δείξε μου τη φωτογραφία σου, να σου πω το IQ σου :
Υπάρχουν διάφορα στερεότυπα γύρω από την ευφυΐα. Ανάλογα με τη χώρα και την κουλτούρα της κάθε χώρας οι άνθρωποι τείνουν να πιστεύουν πως οι όμορφοι άνθρωποι είναι και πιο έξυπνοι ή το αντίστροφο (βλ. ανέκδοτα με ξανθιές). Στη Δύση επικρατούν και οι δύο τάσεις, με κάποιους λαούς να έχουν μια μάλλον αρνητική προκατάληψη εναντίων των όμορφων ατόμων τα οποία τείνουν να τα θεωρούν λιγότερο έξυπνα, και άλλους να δημιουργούν αυτόματους θετικούς συσχετισμούς μεταξύ ομορφιάς και εξυπνάδας. Υπάρχει κάποια αλήθεια πίσω από αυτά τα στερεότυπα;
Φαίνεται τελικά πως πράγματι υφίσταται μια θετική συσχέτιση μεταξύ φυσικής ομορφιάς και ευφυΐας, τουλάχιστον για τον δυτικό κόσμο και συγκεκριμένα τη Μ. Βρετανία. Εκεί τα πιο όμορφα άτομα φαίνεται πως τείνουν να είναι πιο έξυπνα από τα λιγότερο όμορφα. Σύμφωνα με μια διαχρονική έρευνα στην οποία αναφέρεται το Psychology Today[1] τα παιδιά που σε μικρή ηλικία χαρακτηρίζονται ως πιο “εμφανίσιμα” τείνουν να αναπτύσσουν μεγαλύτερο δείκτη ευφυΐας σε σχέση με τα λιγότερο “εμφανίσιμα”.
Συγκεκριμένα, για 50 χρόνια οι Βρετανοί επιστήμονες παρακολουθούσαν την εξέλιξη όλων των παιδιών που γεννήθηκαν στην Μ. Βρετανία μεταξύ 1 και 9 Μαρτίου 1958. Μεταξύ των στοιχείων που συνέλεξαν όλα αυτά τα χρόνια υπήρχαν και οι χαρακτηρισμοί που κλήθηκαν να δώσουν οι δάσκαλοί των παιδιών όταν αυτά ήταν 7 και 11 ετών. Οι δάσκαλοι έπρεπε να απαντήσουν στο ερώτημα εάν πίστευαν ότι το παιδί ήταν αντικειμενικά εμφανίσιμο ή όχι. Αν και τις δύο φορές το παιδί είχε χαρακτηριστεί ως εμφανίσιμο, τότε οι επιστήμονες της παρούσας έρευνας τους κατέτασσαν στους “εμφανίσιμους”. Αν έστω και στη μία φορά το παιδί δεν είχε χαρακτηριστεί ως εμφανίσιμο τότε το κατέτασσαν στους “μη εμφανίσιμους”. Για την ιστορία, αξίζει να αναφερθεί πως βάσει του πιο πάνω διαχωρισμού το 63% των παιδιών είχαν χαρακτηριστεί ως εμφανίσιμα. Στη συνέχεια οι επιστήμονες έψαξαν και βρήκαν τα ίδια άτομα, τα οποία πλέον είναι μεσήλικες, και αξιολόγησαν τον δείκτη νοημοσύνης τους.
Αυτό που βρήκαν ήταν πως οι “μη εμφανίσιμοι” είχαν κατά μέσο όρο δείκτη νοημοσύνης 91.8, ενώ οι “εμφανίσιμοι” 104.23 (βλ. Εικόνα 1). Υπενθυμίζουμε πως στον δείκτη ευφυΐας το 100 είναι ο μέσος όρος και η τυπική απόκλιση είναι 15, πράγμα που σημαίνει ότι και οι δύο ομάδες ήταν εντός του μέσου όρου. Παρόλα αυτά όμως η διαφορά των 13 περίπου μονάδων φάνηκε πως είναι στατιστικά σημαντική. Το φύλο δεν φάνηκε να παίζει κάποιον ιδιαίτερο λόγο, αν και οι “εμφανίσιμοι” άνδρες είχαν μεγαλύτερη διαφορά από τους “μη εμφανίσιμους”, σε σχέση με τη διαφορά “εμφανίσιμων” και “μη εμφανίσιμων” γυναικών.
Πως μπορούμε να εξηγήσουμε αυτά τα αποτελέσματα; Μήπως κάτι πάει λάθος στην μεθοδολογία μας και καταλήγουμε σε λανθασμένα αποτελέσματα ή μήπως τελικά πράγματι η φυσική ομορφιά συνδέεται με κάποιο τρόπο με την ευφυΐα; Αυτά είναι αρκετά δύσκολα ερωτήματα. Κάποιος θα μπορούσε να πει πως πολύ απλά οι έξυπνοι άνθρωποι μας φαίνονται αυτόματα και πιο όμορφοι. Αλλά αυτό δεν λύνει το πρόβλημα. Ίσα-ίσα το κάνει κυκλικό και ίσως λίγο πιο πολύπλοκο, γιατί αν υποθέσουμε ότι ισχύει αυτή η θεωρία τότε θα πρέπει να εξηγήσουμε το γιατί τείνουμε να βλέπουμε την εξυπνάδα ως χαρακτηριστικό γνώρισμα ή και ακόμη και ως κριτήριο της φυσικής ομορφιάς, σε τέτοιο βαθμό που να γίνεται ένα αυτοεκπληρούμενο στερεότυπο. Μήπως τελικά η ομορφιά δεν είναι κάτι τόσο επιφανειακό και δεν περιορίζεται στο όμορφο δέρμα, το καλοχτισμένο κορμί και στα μπλε μάτια, αλλά σχετίζεται και με λιγότερο επιφανειακά πράγματα όπως η εξυπνάδα;
Από την άλλη, μπορούμε επίσης να υποθέσουμε πως το γεγονός πως κάποιος είναι “άσχημος”, αυτόματα του δημιουργεί ένα επιπλέον εμπόδιο στην ζωή του, το οποίο μεταξύ άλλων έχει αντίκτυπο και στην εκπαίδευσή του και κατΆ επέκταση και στην ευφυΐα του. Για παράδειγμα, κάποιο παιδί που είναι “άσχημο” είναι αναμενόμενο πως δεν θα λαμβάνει τόσα θετικά μηνύματα από το περιβάλλον του όσο ένα “όμορφο”. ΚατΆ επέκταση, μπορεί να αναπτύξει χαμηλή αυτοπεποίθηση, η οποία θα έχει ως αποτέλεσμα να μην θέτει υψηλούς στόχους στην ζωή του, να προσπαθεί λιγότερο να επιτύχει εκπαιδευτικούς στόχους και εν τέλει να αναπτύσσει και χαμηλότερο δείκτη ευφυΐας.
Οι Kanazawa & Kovar σε μια δημοσίευσή τους το 2006[2] βλέπουν τη σχέση ευφυΐας και εξυπνάδας από μία διαφορετική σκοπιά. Εκεί υποστηρίζουν με εμπειρικά στοιχεία μία βασική θεωρία σχετικά με το γιατί οι όμορφοι άνθρωποι τείνουν να είναι και οι πιο έξυπνοι. Η θεωρία προέρχεται από την εξελικτική κοινωνιο-βιολογία και είναι η εξής: Οι πιο έξυπνοι άνδρες μπορούν να αποκτήσουν πιο εύκολα κάποιο υψηλό κοινωνικό στάτους σε σχέση με τους λιγότερο έξυπνους. Οι γυναίκες έλκονται από άνδρες με υψηλότερο κοινωνικό στάτους, κάτι που δίνει την ευκαιρία στους έξυπνους άνδρες να επιλέξουν όμορφες γυναίκες που έλκονται από αυτούς. Αποτέλεσμα ενός τέτοιου γάμου είναι ένα έξυπνο και όμορφο παιδί το οποίο κληρονόμησε το πρώτο χαρακτηριστικό από τον πατέρα του και το δεύτερο από τη μητέρα του.
Πριν αρχίσετε να μιλάτε για κοινωνικό δαρβινισμό, είναι καλό να υπενθυμίσουμε ορισμένα βασικά πράγματα. Η ομορφιά σαφώς και δεν είναι αντικειμενικά μετρήσιμη με την ευρύτερη έννοια του όρου. Πρόκειται για ένα κοινωνικό δημιούργημα που πολλές φορές επιβάλλεται από την κοινωνία στο άτομο. Δεν είναι τυχαίο πως ένας νεαρός Ταϊλανδός της φυλής Padaung θεωρεί τον μακρύ, ασθενικό λαιμό ως ένδειξη ομορφιάς, ενώ το ίδιο πράγμα για τους περισσότερους από εμάς θεωρείται παράξενο και αντιαισθητικό. Όπως βεβαίως δεν είναι επίσης τυχαίο ότι τα ψηλά, λιγνά κορμιά των μοντέλων της σύγχρονης Δύσης θα θεωρούνταν άσχημα από κάποιον παρατηρητή που ζούσε στην Ευρώπη του Μεσαίωνα. Τα κοινωνικά πρότυπα αλλάζουν με τον τόπο και τον χρόνο. Επομένως η ομορφιά ως δείκτης δεν έχει καμία απολύτως διαχρονική αξία.
Έπειτα, δεν πρέπει να ξεχνάμε και τα προβλήματα που έχει ο ορισμός και η μέτρηση του δείκτη ευφυΐας. Παρόλο που τα τεστ IQ όσο πάνε λαμβάνουν υπόψην τους όλο και περισσότερους παράγοντες και γίνονται όλο και λιγότερο προκατειλημμένα για διάφορες κοινωνικές ομάδες, είμαστε πολύ μακριά ακόμη από την συμφωνία για το τι εστί ευφυΐα και πως μετράται αντικειμενικά ανάμεσα σε όλους τους ανθρώπους.
Πηγές/Περισσότερες Πληροφορίες Psychology Today: “Beautiful People Really ARE More Intelligent“ Kanazawa & Kovar (2006). “Why beautiful people are more intelligent“. Intelligence. 32: 227–243 Πηγή: Ψυχολογείν
To TED συνεργάζεται με τον σχεδιαστή κινουμένων σχεδίων Άντριου Παρκ για να απεικονίσει την προκλητική θεωρία του Ντένις Ντάτον για την ομορφιά - ότι η τέχνη, η μουσική και άλλα όμορφα πράγματα, εκτός του ότι δεν εξαρτώνται απλώς "από τη ματιά του θεατή", είναι ένα βασικό μέρος της ανθρώπινης φύσης με βαθιά εξελικτική καταγωγή.
Ο Ντένις Ντάτον, καθηγητής φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο του Καντέρμπουρι στη Νέα Ζηλανδία, είναι ο συγγραφέας του βιβλίου The Art Instinct και εκδότης του Arts & Letters Daily, μιας περιοδικής έκδοσης με πολιτιστικά νεά από όλον τον κόσμο. Στο βιβλίο του, ο Ντάτον ισχυρίζεται ότι η τέχνη αποτελεί ανάγκη για τον άνθρωπο και είναι μια πολύπλοκη και λεπτεπίλεπτη εξελικτική διαδικασία, συγκρίσιμη με το χάρισμα της γλώσσας. Οι άνθρωποι ενδιαφέρονται για την τέχνη, γιατί τους βοηθά να επιβιώσουν: για παράδειγμα, μια άρτια εκφρασμένη άποψη για την τέχνη μπορεί να μας φέρει πιο κοντά σε ένα πιθανό ταίρι. Αν και ο ισχυρισμός είναι παράτολμος, ο Ντάτον τον ενισχύει με μια σειρά από παραδείγματα από την ιστορία της τέχνης
*** Τα 5 μεγαλύτερα σενάρια καταστροφής που φοβούνται οι επιστήμονες
*** Σκόπια: Ανακαλύφθηκε η δομή του «Δήμου» στην αρχαία πόλη Στύβερρα
~~ ΚΥΠΡΟΣ - 40 ΧΡΟΝΙΑ ΣΚΛΑΒΙΑΣ 1974-2014~~
ΣΑΡΑΝΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΝΟΣΤΟΣ ΣΤΙΣ ΑΡΝΗΣ ΤΟ ΝΕΡΟ Ο άνδρας της ζωής της κι άνδρας που θα της πάρει τη ζωή, όλα σε μια στιγμή πλεγμένα... Η μοίρα τάχει κλώσει, μ' ασημένια και χρυσή κλωστή δεμένα όλα. Μα πό...σος χρυσός, πόσο ασήμι ν' αναλογεί στον καθένα..?
Ζωές κομμένες γύρω της, δόρατα κι ασπίδες τσακισμένες, ματωμένα σώματα, τσακισμένα μέλη... Βία, οργή... θρήνος. Σαν την μαινάδα που με ξέπλεκα μαλλιά κι ακάλυπτο το σώμα στα δάση θα χαθεί, το δαίμονά της ν' ακολουθήσει...
ΤΗΣ ΑΡΝΗΣ ΤΟ ΝΕΡΟ
Της Άρνης το νερό
Της Άρνης το νερό
Της αρνησιάς...
Της αρνησιάς τη βρύση
Της Άρνης το νερό
το ήπιες και...
το ήπιες και μ' αρνήθης
Αχ, αγάπη μου, στα χείλη στάξε να το πιω
της Άρνης το πικρό νερό,
κι αν σε ξεχάσω, αν σ'αρνηθώ
και πάλι εσένα άμα σε δω
κι αν σε ξεχάσω, αν σ' αρνηθώ
και πάλι εσένα θ' αγαπώ
Της λήθης το στενό
το πέρασες...
το πέρασες κι εχάθης
Αχ, αγάπη μου, στα χείλη στάξε να το πιω
της Άρνης το πικρό νερό,
κι αν σε ξεχάσω, αν σ'αρνηθώ
και πάλι εσένα άμα σε δω
κι αν σε ξεχάσω, αν σ' αρνηθώ
και πάλι εσένα θ' αγαπώ
στα χείλη στάξε να το πιω
της Άρνης το πικρό νερό,
κι αν σε ξεχάσω, αν σ'αρνηθώ
και πάλι εσένα άμα σε δω
κι αν σε ξεχάσω, αν σ' αρνηθώ
και πάλι εσένα θ' αγαπώ.
ΕΙΚΟΝΑ: Αχιλλεύς και Πενθεσίλεια Δείτε περισσότερα— με το χρήστη Nefelh Xenou
*** Ηλεκτρομαγνητικό σύστημα εκτόξευσης αεροσκαφών από αεροπλανοφόρα
*** SeaOrbiter: Ένα θαλάσσιο Enterprise
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα σχέδια περιλαμβάνουν και τη δημιουργία ενός data hub, υπό το όνομα Communications Center Nemo (από τον διάσημο καπετάνιο του μυθιστορηματικού «Ναυτίλου») που θα λειτουργεί ως στούντιο μεταδόσεων για τον διαμοιρασμό των ανακαλύψεων του σκάφους με τον υπόλοιπο κόσμο.
Ο Ρουζερί, γεννηθείς το 1945, δραστηριοποιείται στον χώρο της θαλάσσιας/ υποθαλάσσιας αρχιτεκτονικής από το 1977, και δοκιμάζει ο ίδιος τα δημιουργήματά του, έχοντας περάσει πολύ χρόνο διαμένοντας σε αυτά. Το SeaOrbiter αποτελεί σύνθεση των εμπειριών άνω των 30 ετών πάνω στο αντικείμενο. Οι αποστολές του θα επικεντρώνονται στη Μεσόγειο και στον Ατλαντικό. Όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα του προγράμματος, η Μεσόγειος Θάλασσα περιέχει ακόμα ανεξερεύνητες περιοχές, τις οποίες το πλωτό εργαστήριο θα μπορούσε να εξερευνήσει, παραμένοντας για μακρές περιόδους κοντά τους και αναπτύσσοντας επανδρωμένα και μη υποβρύχια. Επίσης, ένα από τα αντικείμενά του θα είναι και η αναζήτηση βυθισμένων απομειναρίων αρχαίων πολιτισμών. Όσον αφορά στον Ατλαντικό, το SeaOrbiter θα αναζητήσει υποθαλάσσια βουνά με σκοπό τη μελέτη της ωκεάνιας βιοποικιλότητας και την αναζήτηση νέων μορφών ζωής.
Η ομιλία έχει μεταφραστεί στα Ελληνικά από τη Φωτεινή Σωτηροπούλου και το artmag.gr :
"Χαίρομαι πολύ που είμαι εδώ και που σας μιλώ για ένα θέμα με ξεχωριστή θέση στην καρδιά μου, που είναι η ομορφιά. Ασχολούμαι με τη φιλοσοφία της τέχνης, την αισθητική, στην πραγματικότητα, επαγγελματικά. Προσπαθώ να καταλάβω πνευματικά, φιλοσοφικά, ψυχολογικά, τι είναι η εμπειρία της ομορφιάς, τι μπορεί να ειπωθεί για αυτή λογικά και πώς οι άνθρωποι τα χάνουν προσπαθώντας να την καταλάβουν. Τώρα αυτό είναι ένα εξαιρετικά περίπλοκο θέμα, κατά ένα μέρος επειδή τα πράγματα που αποκαλούμε όμορφα είναι τόσο διαφορετικά. Εννοώ απλά σκεφτείτε την απόλυτη ποικιλία -- το πρόσωπο ενός μωρού, "Ο Χάρολντ στην Ιταλία" του Μπερλιόζ, ταινίες όπως "Ο Μάγος του Οζ" ή τα έργα του Τσέχωφ, ένα τοπίο της κεντρικής Καλιφόρνιας, μια άποψη του βουνού Φούτζι από τον Χοκουσάι, "Ο Ιππότης του Ρόδου", ένα εκπληκτικό νικητήριο γκολ σε ένα παιχνίδι στο Παγκόσμιο Κύπελλο ποδοσφαίρου, η "Έναστρη Νύχτα" του Βαν Γκογκ, ένα μυθιστόρημα της Τζέιν Ώστιν, ο Φρεντ Ασταίρ να χορεύει στην οθόνη. Αυτή η σύντομη λίστα περιλαμβάνει ανθρώπινα όντα, φυσικές γεωμορφές, έργα τέχνης και δεξιοτεχνικές ανθρώπινες δραστηριότητες. Μια αιτιολογία που εξηγεί την παρουσία της ομορφιάς σε όλα σε αυτή τη λίστα δεν πρόκειται να είναι εύκολη.
Μπορώ, πάντως, να σας δώσω τουλάχιστον μια γεύση αυτού που θεωρώ ως την πιο ισχυρή θεωρία της ομορφιάς που έχουμε μέχρι τώρα. Και την παίρνουμε, όχι από ένα φιλόσοφο της τέχνης, όχι από ένα θεωρητικό της μεταμοντέρνας τέχνης ή από έναν σπουδαίο κριτικό τέχνης. Όχι, αυτή η θεωρία προέρχεται από έναν ειδικό στα θυσανόποδα και στα σκουλήκια και στην εκτροφή περιστεριών. Και ξέρετε ποιον εννοώ -- τον Κάρολο Δαρβίνο. Φυσικά, πολλοί άνθρωποι νομίζουν ότι ήδη γνωρίζουν τη σωστή απάντηση στην ερώτηση, τι είναι ομορφιά; Εξαρτάται από τη ματιά του θεατή. Είναι οτιδήποτε σας συγκιινεί σε προσωπικό επίπεδο. Ή, όπως μερικοί άνθρωποι -- ειδικά οι ακαδημαϊκοί -- προτιμούν, η ομορφιά εξαρτάται από την πολιτισμικά καθορισμένη ματιά του θεατή. Οι άνθρωποι συμφωνούν ότι οι πίνακες ή οι ταινίες ή η μουσική είναι όμορφα, επειδή οι κουλτούρες τους καθορίζουν μια ομοιομορφία του αισθητικού γούστου. Το γούστο και για τη φυσική ομορφιά και για τις τέχνες ταξιδεύει δια μέσου των πολιτισμών με μεγάλη ευκολία. Ο Μπετόβεν λατρεύεται στην Ιαπωνία. Οι Περουβιανοί αγαπούν τις γιαπωνέζικες ξυλογραφίες. Τα γλυπτά των Ίνκας θεωρούνται θησαυροί στα Βρετανικά μουσεία, ενώ ο Σαίξπηρ έχει μεταφραστεί σε κάθε κύρια γλώσσα της Γης. Ή απλά σκεφτείτε την αμερικάνικη τζαζ ή τις αμερικάνικες ταινίες -- πάνε παντού. Υπάρχουν πολλές διαφορές μεταξύ των τεχνών, αλλά υπάρχουν επίσης παγκόσμιες, διαπολιτισμικές αισθητικές απολαύσεις και αξίες.
Πώς μπορούμε να εξηγήσουμε αυτή την παγκοσμιότητα; Η καλύτερη απάντηση βρίσκεται στην προσπάθεια ανακατασκευής μιας Δαρβινικής εξελικτικής ιστορίας των καλλιτεχνικών και αισθητικών μας προτιμήσεων. Χρειάζεται να εφαρμόσουμε αντίστροφη μηχανική στα τωρινά καλλιτεχνικά μας γούστα και προτιμήσεις και να εξηγήσουμε πώς ήρθαν και εντυπώθηκαν στο μυαλό μας. Από τις επιδράσεις και των προϊστορικών μας περιβαλλόντων, κυρίως στο πλειστόκαινο, όπου γίναμε ολότελα ανθρώπινοι, αλλά επίσης και από τις κοινωνικές συνθήκες μέσα στις οποίες εξελιχθήκαμε. Αυτή η αντίστροφη μηχανική μπορεί επίσης να επιστρατεύσει τη βοήθεια του ανθρώπινου αρχείου που διατηρήθηκε στην προϊστορία. Εννοώ τα απολιθώματα, τις ζωγραφιές των σπηλαίων κ.ο.κ. Και θα έπρεπε να λάβουμε υπόψη αυτά που γνωρίζουμε για τα αισθητικά ενδιαφέροντα των απομονωμένων ομάδων κυνηγών - συλλεκτών που επιβίωσαν τον 19ο και τον 20ο αιώνα.
Λοιπόν, εγώ προσωπικά δεν έχω καμία απολύτως αμφιβολία ότι η εμπειρία της ομορφιάς, με τη συναισθηματική της ένταση και απόλαυση, αποτελεί μέρος της εξελιγμένης ανθρώπινης ψυχολογίας μας. Η εμπειρία της ομορφιάς είναι ένα μέρος σε μια ολόκληρη σειρά Δαρβινικών προσαρμογών. Η ομορφιά είναι ένα προσαρμοστικό φαινόμενο που επεκτείνουμε και εντείνουμε στη δημιουργία και την απόλαυση των έργων τέχνης και στην ψυχαγωγία. Και όπως πολλοί από εσάς θα γνωρίζετε, η εξέλιξη λειτουργεί με δυο κύριους πρωταρχικούς μηχανισμούς. Ο πρώτος από αυτούς είναι η φυσική επιλογή -- αυτό είναι η τυχαία μεταλλαγή και η επιλεκτική διατήρηση -- μαζί με τη βασική μας ανατομία και φυσιολογία -- η εξέλιξη του παγκρέατος ή του ματιού ή των νυχιών. Η φυσική επιλογή επίσης εξηγεί πολλές βασικές απέχθειες, όπως η φρικτή μυρωδιά του σαπισμένου κρέατος, ή οι φόβοι, όπως ο φόβος για τα φίδια ή του να στεκόμαστε κοντά στην άκρη ενός γκρεμού. Η φυσική επιλογή επίσης εξηγεί τις απολαύσεις -- την σεξουαλική απόλαυση, ή το ότι μας αρέσουν τα γλυκά, τα λίπη και οι πρωτεΐνες, που με τη σειρά του εξηγεί πολλά δημοφιλή φαγητά, από τα ώριμα φρούτα στη βύνη σοκολάτας και τα παϊδάκια στα κάρβουνα.
Η άλλη σπουδαία αρχή της εξέλιξης είναι η φυλετική επιλογή, και αυτή λειτουργεί πολύ διαφορετικά. Η εκπληκτική ουρά του παγωνιού είναι το διασημότερο παράδειγμά της. Δεν εξελίχθηκε για τη φυσική επιβίωση. Στην πραγματικότητα, πάει ενάντια στη φυσική επιβίωση. Όχι, η ουρά του παγωνιού προκύπτει από τις επιλογές ζευγαρώματος που γίνονται από τα θηλυκά παγώνια. Είναι μια αρκετά γνωστή ιστορία. Είναι οι γυναίκες αυτές που πραγματικά κινούν την ιστορία προς τα εμπρός. Ο ίδιος ο Δαρβίνος, παραμπιπτόντως, δεν είχε καμία αμφιβολία ότι η ουρά του παγωνιού ήταν όμορφη στα μάτια των θηλυκών παγωνιών. Όντως χρησιμοποίησε αυτή τη λέξη. Λοιπόν, κρατώντας αυτές τις ιδέες καλά στο μυαλό μας, μπορούμε να πούμε ότι η εμπειρία της ομορφιάς είναι ένας από τους τρόπους που έχει η εξέλιξη να προκαλεί και να διατηρεί το ενδιαφέρον ή τον εντυπωσιαμό, ακόμα και την εμμονή, ώστε να μας ενθαρρύνει να παίρνουμε τις πιο προσαρμοστικές αποφάσεις για την επιβίωση και την αναπαραγωγή. Η ομορφιά είναι ο τρόπος της φύσης να δρα σε απόσταση, να το πω έτσι. Εννοώ, δε μπορείτε να απαιτείτε να φάτε (καταστρέψετε) ένα προσαρμοστικά ωφέλιμο τοπίο. Ούτε βέβαια το μωρό σας ή τον αγαπημένο σας. Έτσι το κόλπο της εξέλιξης είναι να τα κάνει όμορφα, να τα κάνει να ασκούν ένα είδος μαγνητισμού να σας δίνουν την ευχαρίστηση απλώς του να τα κοιτάζετε.
Σκεφτείτε για λίγο μια σημαντική πηγή αισθητικής απόλαυσης, τη μαγνητική έλξη των όμορφων τοπίων. Άνθρωποι σε πολύ διαφορετικές κουλτούρες σε όλο τον κόσμο έχουν την τάση να τους αρέσει ένα συγκεκριμένο είδος τοπίου, ένα τοπίο που απλά τυχαίνει να μοιάζει με τις σαβάνες του πλειστόκαινου όπου εξελιχθήκαμε. Αυτό το τοπίο κάνει την εμφάνισή του σήμερα σε ημερολόγια, σε κάρτες, στο σχέδιο των γηπέδων του γκολφ και των δημοσίων πάρκων και σε πίνακες με χρυσές κορνίζες που κρέμονται στα καθιστικά από τη Νέα Υόρκη ως τη Νέα Ζηλανδία. Είναι ένα είδος τοπίου της σχολής του Hudson River [αμερικάνικο καλλιτεχνικό κίνημα του 19ου αιώνα] που προβάλλει ανοιχτούς χώρους με χαμηλή βλάστηση με διάσπαρτες συστάδες δέντρων. Τα δέντρα, παρεμπιπτόντως, συχνά προτιμούνται αν διακλαδίζονται κοντά στο έδαφος, με άλλα λόγια, αν είναι δέντρα πάνω στα οποία θα μπορούσατε να σκαρφαλώσετε αν είχατε μπλέξει άσχημα. Το τοπίο έχει την παρουσία του νερού σε άμεση θέα, ή ίχνη νερού σε μια γαλαζωπή απόσταση, ενδείξεις για ύπαρξη ζώων ή πτηνών όπως επίσης ποικίλη βλάστηση και τελικά -- προσέξτε-- ένα μονοπάτι ή ένα δρόμο, ίσως μια όχθη ποταμού ή μια ακτή, που εκτείνεται σε μεγάλη απόσταση, σχεδόν προσκαλώντας να το ακολουθήσεις. Αυτό το είδος τοπίου θεωρείται όμορφο, ακόμα και από ανθρώπους σε χώρες που δεν το έχουν. Το ιδανικό τοπίο σαβάνας είναι ένα από τα σαφέστερα παραδείγματα όπου άνθρωποι σε κάθε μέρος ανακαλύπτουν την ομορφιά σε μια παρόμοια οπτική εμπειρία.
Αλλά, κάποιος θα μπορούσε να υποστηρίξει, αυτή είναι φυσική ομορφιά. Τι γίνεται με την καλλιτεχνική ομορφιά; Δεν είναι πέρα για πέρα πολιτιστική; Όχι, δεν το νομίζω. Και για ακόμα μια φορά, θα ήθελα να κοιτάξω πίσω στην προϊστορία για να πω κάτι γι' αυτό. Οι περισσότεροι θεωρούν ότι τα παλιότερα ανθρώπινα καλλιτεχνήματα είναι οι εκπληκτικά δεξιοτεχνικές ζωγραφιές των σπηλαίων που όλοι γνωρίζουμε από το Λασκό και το Σοβέ. Τα σπήλαια του Σοβέ είναι σχεδόν 32.000 ετών, μαζί με λίγα μικρά, ρεαλιστικά γλυπτά γυναικών και ζώων από την ίδια περίοδο. Αλλά οι καλλιτεχνικές και διακοσμητικές ικανότητες είναι στην πραγματικότητα πολύ παλιότερες από αυτό. Όμορφα κολιέ οστράκων που μοιάζουν με κάτι που θα βλέπατε σε ένα παζάρι χειροτεχνημάτων, όπως επίσης και ώχρα βαφή σώματος, έχουν βρεθεί με ηλικία περίπου 100.000 ετών.
Αλλά τα πιο ενδιαφέροντα προϊστορικά τεχνουργήματα είναι παλιότερα ακόμα κι από αυτό. Έχω στο μυαλό τους επονομαζόμενους Αχελαίους χειροπελέκεις. Τα παλιότερα λίθινα εργαλεία είναι λιανιστές από το φαράγγι Ολντουβάι στην Ανατολική Αφρική. Ανάγονται περίπου στα 2,5 εκατομμύρια χρόνια. Αυτά τα αδρά εργαλεία κυκλοφορούσαν για χιλιάδες αιώνες, μέχρι περίπου πριν από 1,4 εκατομμύρια χρόνια όταν ο Homo erectus άρχισε να δίνει μορφή σε ενιαίες, λεπτές λίθινες λεπίδες, μερικές φορές με στρογγυλεμένο οβάλ σχήμα, αλλά συχνά με, αυτό που μας φαίνεται σαν, ένα εντυπωσιακό, συμμετρικό αιχμηρό φύλλο ή σαν δάκρυ. Αυτοί οι Αχέλαιοι χειροπελέκεις -- ονομάστηκαν από το Σαιντ Ασέλ (St. Acheul) στη Γαλλία, όπου βρέθηκαν το 19ο αιώνα -- έχουν ανακαλυφθεί σε χιλιάδες, διασκορπισμένοι σε Ασία, Ευρώπη και Αφρική, σχεδόν οπουδήποτε περιφερόταν ο Homo erectus και ο Homo ergaster. Λοιπόν, οι καθαροί αριθμοί αυτών των χειροπελέκεων δείχνουν ότι δεν μπορούσαν να είχαν φτιαχτεί για τη σφαγή των ζώων. Και το μυστήριο πραγματικά πυκνώνει όταν συνειδητοποιείς ότι, αντίθετα με άλλα εργαλεία του πλειστόκαινου, οι χειροπελέκεις συχνά δεν παρουσιάζουν κανένα στοιχείο χρήσης πάνω στις ντελικάτες άκρες τους. Και μερικοί, σε κάθε περίπτωση, είναι πολύ μεγάλοι για να χρησιμοποιηθούν για σφαγή. Η συμμετρία τους, τα ελκυστικά τους υλικά και, πάνω απ' όλα, η επιμελημένη μαστοριά τους είναι απλά αρκετά όμορφα στα μάτια μας, ακόμα και σήμερα.
Επομένως τι ήταν αυτά τα αρχαία -- εννοώ, είναι αρχαία, είναι ξένα, αλλά είναι ταυτόχρονα οικεία κατά κάποιον τρόπο. Για ποιο σκοπό υπήρχαν αυτά τα χειροτεχνήματα; Η καλύτερη διαθέσιμη απάντηση είναι ότι ήταν κυριολεκτικά τα παλιότερα γνωστά έργα τέχνης, πρακτικά εργαλεία που μεταμορφώθηκαν σε ελκυστικά αισθητικά αντικείμενα, που τα ατενίζουμε και για το κομψό τους σχήμα και για τη βιρτουόζική τους μαστοριά. Οι χειροπελέκεις σηματοδοτούν μια εξελικτική πρόοδο στην ανθρώπινη ιστορία -- εργαλεία διαμορφωμένα να λειτουργούν όπως αυτό που οι δαρβινιστές ονομάζουν σημάδια προσαρμογής -- με άλλα λόγια, αυτό φανερώνει ότι είναι συμπεριφορές όπως η ουρά του παγωνιού, εκτός από το ότι, αντίθετα με τις τρίχες και τα φτερά, οι χειροπελέκεις είναι συνειδητά έξυπνα κατασκευασμένοι. Άξια κατασκευασμένοι χειροπελέκεις υποδείκνυαν επιθυμητές προσωπικές ικανότητες -- ευφυΐα, καλό έλεγχο κίνησης, ικανότητα σχεδιασμού, ευσυνειδησία και μερικές φορές πρόσβαση σε σπάνια υλικά. Για δεκάδες χιλιάδες γενεές, τέτοιες ικανότητες αύξαναν το κύρος αυτών που τις επιδείκνυαν και κέρδιζαν ένα αναπαραγωγικό πλεονέκτημα έναντι των λιγότερο ικανών. Ξέρετε, είναι παλιομοδίτικο, αλλά φαίνεται ότι πετυχαίνει -- "Γιατί δεν ανεβαίνεις στη σπηλιά μου, ώστε να μπορέσω να σου δείξω τους χειροπελέκεις μου."
(Γέλια)
Μόνο που, φυσικά, αυτό που έχει ενδιαφέρον σχετικά με αυτό είναι το ότι δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι πώς εξωτερικεύτηκε αυτή η ιδέα, επειδή ο Homo erectus που έφτιαξε αυτά τα αντικείμενα δεν είχε γλώσσα. Είναι δύσκολο να το συλλάβεις, αλλά είναι ένα απίστευτο γεγονός. Αυτό το αντικείμενο φτιάχτηκε από έναν ανθρωπίδη πρόγονο -- Homo erectus ή Ηοmo ergaster -- μεταξύ 50 και 100.000 ετών πριν τη γλώσσα. Διαρκώντας περισσότερο από 1 εκατομμύριο χρόνια, η παράδοση του χειροπέλεκυ είναι η πιο μακροχρόνια καλλιτεχνική παράδοση στην ανθρώπινη και πρωτο-ανθρώπινη ιστορία. Με το τέλος του έπους του χειροπέλεκυ, οι Homo sapiens -- όπως αποκαλούνταν τότε, τελικά -- έβρισκαν χωρίς αμφιβολία νέους τρόπους να διασκεδάζουν και να εντυπωσιάζουν ο ένας τον άλλον με το, ποιος ξέρει, να λένε αστεία, ιστορίες, να χορεύουν ή να φτιάχνουν τα μαλλιά τους. Ναι, φτιάχνοντας τα μαλλιά τους -- επιμένω σε αυτό.
Για μας τους σύγχρονους, η βιρτουόζικη τεχνική χρησιμοποιείται για να δημιουργεί φανταστικούς κόσμους στα μυθιστορήματα και στις ταινίες, για να εκφράζει έντονα συναισθήματα με τη μουσική, τη ζωγραφική και το χορό. Αλλά ακόμα, ένα θεμελιώδες χαρακτηριστικό της προσωπικότητας των προγόνων μας παραμένει στους αισθητικούς μας πόθους: η ομορφιά που βρίσκουμε στις επιδέξειες εκτελέσεις. Από το Λασκό στο Λούβρο στο Κάρνεγκι Χόλ, τα ανθρώπινα όντα έχουν ένα μόνιμο έμφυτο γούστο για βιρτουόζικες παρουσιάσεις στις τέχνες. Βρίσκουμε την ομορφιά σε κάτι που γίνεται καλά.
Έτσι την επόμενη φορά που θα προσπεράσετε μια βιτρίνα κοσμηματοπωλείου που επιδεικνύει μια όμορφα κομμένη δακρυόσχημη πέτρα, μην είστε τόσο σίγουροι είναι μόνο η κουλτούρα σας που σας λέει ότι αυτό το αστραφτερό κόσμημα είναι όμορφο. Οι μακρινοί σας πρόγονοι αγαπούσαν αυτό το σχήμα και έβρισκαν την ομορφιά στην ικανότητα που απαιτείτο για να φτιαχτεί, πριν ακόμα μπορέσουν να βάλουν την αγάπη τους σε λέξεις. Εξαρτάται η ομορφιά από τη ματιά του θεατή; Όχι, είναι βαθιά στο μυαλό μας. Είναι ένα δώρο, που μεταβιβάστηκε από τις ευφυείς ικανότητες και τις πλούσιες συναισθηματικές ζωές των πιο αρχαίων προγόνων μας. Η ισχυρή μας αντίδραση σε εικόνες στην έκφραση του συναισθήματος στην τέχνη στην ομορφιά της μουσικής στο νυχτερικό ουρανό θα συνοδεύει εμάς και τους απογόνους μας για όσο υπάρχει το ανθρώπινο γένος.
Σας ευχαριστώ. (Χειροκρότημα)"
Μπορώ, πάντως, να σας δώσω τουλάχιστον μια γεύση αυτού που θεωρώ ως την πιο ισχυρή θεωρία της ομορφιάς που έχουμε μέχρι τώρα. Και την παίρνουμε, όχι από ένα φιλόσοφο της τέχνης, όχι από ένα θεωρητικό της μεταμοντέρνας τέχνης ή από έναν σπουδαίο κριτικό τέχνης. Όχι, αυτή η θεωρία προέρχεται από έναν ειδικό στα θυσανόποδα και στα σκουλήκια και στην εκτροφή περιστεριών. Και ξέρετε ποιον εννοώ -- τον Κάρολο Δαρβίνο. Φυσικά, πολλοί άνθρωποι νομίζουν ότι ήδη γνωρίζουν τη σωστή απάντηση στην ερώτηση, τι είναι ομορφιά; Εξαρτάται από τη ματιά του θεατή. Είναι οτιδήποτε σας συγκιινεί σε προσωπικό επίπεδο. Ή, όπως μερικοί άνθρωποι -- ειδικά οι ακαδημαϊκοί -- προτιμούν, η ομορφιά εξαρτάται από την πολιτισμικά καθορισμένη ματιά του θεατή. Οι άνθρωποι συμφωνούν ότι οι πίνακες ή οι ταινίες ή η μουσική είναι όμορφα, επειδή οι κουλτούρες τους καθορίζουν μια ομοιομορφία του αισθητικού γούστου. Το γούστο και για τη φυσική ομορφιά και για τις τέχνες ταξιδεύει δια μέσου των πολιτισμών με μεγάλη ευκολία. Ο Μπετόβεν λατρεύεται στην Ιαπωνία. Οι Περουβιανοί αγαπούν τις γιαπωνέζικες ξυλογραφίες. Τα γλυπτά των Ίνκας θεωρούνται θησαυροί στα Βρετανικά μουσεία, ενώ ο Σαίξπηρ έχει μεταφραστεί σε κάθε κύρια γλώσσα της Γης. Ή απλά σκεφτείτε την αμερικάνικη τζαζ ή τις αμερικάνικες ταινίες -- πάνε παντού. Υπάρχουν πολλές διαφορές μεταξύ των τεχνών, αλλά υπάρχουν επίσης παγκόσμιες, διαπολιτισμικές αισθητικές απολαύσεις και αξίες.
Πώς μπορούμε να εξηγήσουμε αυτή την παγκοσμιότητα; Η καλύτερη απάντηση βρίσκεται στην προσπάθεια ανακατασκευής μιας Δαρβινικής εξελικτικής ιστορίας των καλλιτεχνικών και αισθητικών μας προτιμήσεων. Χρειάζεται να εφαρμόσουμε αντίστροφη μηχανική στα τωρινά καλλιτεχνικά μας γούστα και προτιμήσεις και να εξηγήσουμε πώς ήρθαν και εντυπώθηκαν στο μυαλό μας. Από τις επιδράσεις και των προϊστορικών μας περιβαλλόντων, κυρίως στο πλειστόκαινο, όπου γίναμε ολότελα ανθρώπινοι, αλλά επίσης και από τις κοινωνικές συνθήκες μέσα στις οποίες εξελιχθήκαμε. Αυτή η αντίστροφη μηχανική μπορεί επίσης να επιστρατεύσει τη βοήθεια του ανθρώπινου αρχείου που διατηρήθηκε στην προϊστορία. Εννοώ τα απολιθώματα, τις ζωγραφιές των σπηλαίων κ.ο.κ. Και θα έπρεπε να λάβουμε υπόψη αυτά που γνωρίζουμε για τα αισθητικά ενδιαφέροντα των απομονωμένων ομάδων κυνηγών - συλλεκτών που επιβίωσαν τον 19ο και τον 20ο αιώνα.
Λοιπόν, εγώ προσωπικά δεν έχω καμία απολύτως αμφιβολία ότι η εμπειρία της ομορφιάς, με τη συναισθηματική της ένταση και απόλαυση, αποτελεί μέρος της εξελιγμένης ανθρώπινης ψυχολογίας μας. Η εμπειρία της ομορφιάς είναι ένα μέρος σε μια ολόκληρη σειρά Δαρβινικών προσαρμογών. Η ομορφιά είναι ένα προσαρμοστικό φαινόμενο που επεκτείνουμε και εντείνουμε στη δημιουργία και την απόλαυση των έργων τέχνης και στην ψυχαγωγία. Και όπως πολλοί από εσάς θα γνωρίζετε, η εξέλιξη λειτουργεί με δυο κύριους πρωταρχικούς μηχανισμούς. Ο πρώτος από αυτούς είναι η φυσική επιλογή -- αυτό είναι η τυχαία μεταλλαγή και η επιλεκτική διατήρηση -- μαζί με τη βασική μας ανατομία και φυσιολογία -- η εξέλιξη του παγκρέατος ή του ματιού ή των νυχιών. Η φυσική επιλογή επίσης εξηγεί πολλές βασικές απέχθειες, όπως η φρικτή μυρωδιά του σαπισμένου κρέατος, ή οι φόβοι, όπως ο φόβος για τα φίδια ή του να στεκόμαστε κοντά στην άκρη ενός γκρεμού. Η φυσική επιλογή επίσης εξηγεί τις απολαύσεις -- την σεξουαλική απόλαυση, ή το ότι μας αρέσουν τα γλυκά, τα λίπη και οι πρωτεΐνες, που με τη σειρά του εξηγεί πολλά δημοφιλή φαγητά, από τα ώριμα φρούτα στη βύνη σοκολάτας και τα παϊδάκια στα κάρβουνα.
Η άλλη σπουδαία αρχή της εξέλιξης είναι η φυλετική επιλογή, και αυτή λειτουργεί πολύ διαφορετικά. Η εκπληκτική ουρά του παγωνιού είναι το διασημότερο παράδειγμά της. Δεν εξελίχθηκε για τη φυσική επιβίωση. Στην πραγματικότητα, πάει ενάντια στη φυσική επιβίωση. Όχι, η ουρά του παγωνιού προκύπτει από τις επιλογές ζευγαρώματος που γίνονται από τα θηλυκά παγώνια. Είναι μια αρκετά γνωστή ιστορία. Είναι οι γυναίκες αυτές που πραγματικά κινούν την ιστορία προς τα εμπρός. Ο ίδιος ο Δαρβίνος, παραμπιπτόντως, δεν είχε καμία αμφιβολία ότι η ουρά του παγωνιού ήταν όμορφη στα μάτια των θηλυκών παγωνιών. Όντως χρησιμοποίησε αυτή τη λέξη. Λοιπόν, κρατώντας αυτές τις ιδέες καλά στο μυαλό μας, μπορούμε να πούμε ότι η εμπειρία της ομορφιάς είναι ένας από τους τρόπους που έχει η εξέλιξη να προκαλεί και να διατηρεί το ενδιαφέρον ή τον εντυπωσιαμό, ακόμα και την εμμονή, ώστε να μας ενθαρρύνει να παίρνουμε τις πιο προσαρμοστικές αποφάσεις για την επιβίωση και την αναπαραγωγή. Η ομορφιά είναι ο τρόπος της φύσης να δρα σε απόσταση, να το πω έτσι. Εννοώ, δε μπορείτε να απαιτείτε να φάτε (καταστρέψετε) ένα προσαρμοστικά ωφέλιμο τοπίο. Ούτε βέβαια το μωρό σας ή τον αγαπημένο σας. Έτσι το κόλπο της εξέλιξης είναι να τα κάνει όμορφα, να τα κάνει να ασκούν ένα είδος μαγνητισμού να σας δίνουν την ευχαρίστηση απλώς του να τα κοιτάζετε.
Σκεφτείτε για λίγο μια σημαντική πηγή αισθητικής απόλαυσης, τη μαγνητική έλξη των όμορφων τοπίων. Άνθρωποι σε πολύ διαφορετικές κουλτούρες σε όλο τον κόσμο έχουν την τάση να τους αρέσει ένα συγκεκριμένο είδος τοπίου, ένα τοπίο που απλά τυχαίνει να μοιάζει με τις σαβάνες του πλειστόκαινου όπου εξελιχθήκαμε. Αυτό το τοπίο κάνει την εμφάνισή του σήμερα σε ημερολόγια, σε κάρτες, στο σχέδιο των γηπέδων του γκολφ και των δημοσίων πάρκων και σε πίνακες με χρυσές κορνίζες που κρέμονται στα καθιστικά από τη Νέα Υόρκη ως τη Νέα Ζηλανδία. Είναι ένα είδος τοπίου της σχολής του Hudson River [αμερικάνικο καλλιτεχνικό κίνημα του 19ου αιώνα] που προβάλλει ανοιχτούς χώρους με χαμηλή βλάστηση με διάσπαρτες συστάδες δέντρων. Τα δέντρα, παρεμπιπτόντως, συχνά προτιμούνται αν διακλαδίζονται κοντά στο έδαφος, με άλλα λόγια, αν είναι δέντρα πάνω στα οποία θα μπορούσατε να σκαρφαλώσετε αν είχατε μπλέξει άσχημα. Το τοπίο έχει την παρουσία του νερού σε άμεση θέα, ή ίχνη νερού σε μια γαλαζωπή απόσταση, ενδείξεις για ύπαρξη ζώων ή πτηνών όπως επίσης ποικίλη βλάστηση και τελικά -- προσέξτε-- ένα μονοπάτι ή ένα δρόμο, ίσως μια όχθη ποταμού ή μια ακτή, που εκτείνεται σε μεγάλη απόσταση, σχεδόν προσκαλώντας να το ακολουθήσεις. Αυτό το είδος τοπίου θεωρείται όμορφο, ακόμα και από ανθρώπους σε χώρες που δεν το έχουν. Το ιδανικό τοπίο σαβάνας είναι ένα από τα σαφέστερα παραδείγματα όπου άνθρωποι σε κάθε μέρος ανακαλύπτουν την ομορφιά σε μια παρόμοια οπτική εμπειρία.
Αλλά, κάποιος θα μπορούσε να υποστηρίξει, αυτή είναι φυσική ομορφιά. Τι γίνεται με την καλλιτεχνική ομορφιά; Δεν είναι πέρα για πέρα πολιτιστική; Όχι, δεν το νομίζω. Και για ακόμα μια φορά, θα ήθελα να κοιτάξω πίσω στην προϊστορία για να πω κάτι γι' αυτό. Οι περισσότεροι θεωρούν ότι τα παλιότερα ανθρώπινα καλλιτεχνήματα είναι οι εκπληκτικά δεξιοτεχνικές ζωγραφιές των σπηλαίων που όλοι γνωρίζουμε από το Λασκό και το Σοβέ. Τα σπήλαια του Σοβέ είναι σχεδόν 32.000 ετών, μαζί με λίγα μικρά, ρεαλιστικά γλυπτά γυναικών και ζώων από την ίδια περίοδο. Αλλά οι καλλιτεχνικές και διακοσμητικές ικανότητες είναι στην πραγματικότητα πολύ παλιότερες από αυτό. Όμορφα κολιέ οστράκων που μοιάζουν με κάτι που θα βλέπατε σε ένα παζάρι χειροτεχνημάτων, όπως επίσης και ώχρα βαφή σώματος, έχουν βρεθεί με ηλικία περίπου 100.000 ετών.
Αλλά τα πιο ενδιαφέροντα προϊστορικά τεχνουργήματα είναι παλιότερα ακόμα κι από αυτό. Έχω στο μυαλό τους επονομαζόμενους Αχελαίους χειροπελέκεις. Τα παλιότερα λίθινα εργαλεία είναι λιανιστές από το φαράγγι Ολντουβάι στην Ανατολική Αφρική. Ανάγονται περίπου στα 2,5 εκατομμύρια χρόνια. Αυτά τα αδρά εργαλεία κυκλοφορούσαν για χιλιάδες αιώνες, μέχρι περίπου πριν από 1,4 εκατομμύρια χρόνια όταν ο Homo erectus άρχισε να δίνει μορφή σε ενιαίες, λεπτές λίθινες λεπίδες, μερικές φορές με στρογγυλεμένο οβάλ σχήμα, αλλά συχνά με, αυτό που μας φαίνεται σαν, ένα εντυπωσιακό, συμμετρικό αιχμηρό φύλλο ή σαν δάκρυ. Αυτοί οι Αχέλαιοι χειροπελέκεις -- ονομάστηκαν από το Σαιντ Ασέλ (St. Acheul) στη Γαλλία, όπου βρέθηκαν το 19ο αιώνα -- έχουν ανακαλυφθεί σε χιλιάδες, διασκορπισμένοι σε Ασία, Ευρώπη και Αφρική, σχεδόν οπουδήποτε περιφερόταν ο Homo erectus και ο Homo ergaster. Λοιπόν, οι καθαροί αριθμοί αυτών των χειροπελέκεων δείχνουν ότι δεν μπορούσαν να είχαν φτιαχτεί για τη σφαγή των ζώων. Και το μυστήριο πραγματικά πυκνώνει όταν συνειδητοποιείς ότι, αντίθετα με άλλα εργαλεία του πλειστόκαινου, οι χειροπελέκεις συχνά δεν παρουσιάζουν κανένα στοιχείο χρήσης πάνω στις ντελικάτες άκρες τους. Και μερικοί, σε κάθε περίπτωση, είναι πολύ μεγάλοι για να χρησιμοποιηθούν για σφαγή. Η συμμετρία τους, τα ελκυστικά τους υλικά και, πάνω απ' όλα, η επιμελημένη μαστοριά τους είναι απλά αρκετά όμορφα στα μάτια μας, ακόμα και σήμερα.
Επομένως τι ήταν αυτά τα αρχαία -- εννοώ, είναι αρχαία, είναι ξένα, αλλά είναι ταυτόχρονα οικεία κατά κάποιον τρόπο. Για ποιο σκοπό υπήρχαν αυτά τα χειροτεχνήματα; Η καλύτερη διαθέσιμη απάντηση είναι ότι ήταν κυριολεκτικά τα παλιότερα γνωστά έργα τέχνης, πρακτικά εργαλεία που μεταμορφώθηκαν σε ελκυστικά αισθητικά αντικείμενα, που τα ατενίζουμε και για το κομψό τους σχήμα και για τη βιρτουόζική τους μαστοριά. Οι χειροπελέκεις σηματοδοτούν μια εξελικτική πρόοδο στην ανθρώπινη ιστορία -- εργαλεία διαμορφωμένα να λειτουργούν όπως αυτό που οι δαρβινιστές ονομάζουν σημάδια προσαρμογής -- με άλλα λόγια, αυτό φανερώνει ότι είναι συμπεριφορές όπως η ουρά του παγωνιού, εκτός από το ότι, αντίθετα με τις τρίχες και τα φτερά, οι χειροπελέκεις είναι συνειδητά έξυπνα κατασκευασμένοι. Άξια κατασκευασμένοι χειροπελέκεις υποδείκνυαν επιθυμητές προσωπικές ικανότητες -- ευφυΐα, καλό έλεγχο κίνησης, ικανότητα σχεδιασμού, ευσυνειδησία και μερικές φορές πρόσβαση σε σπάνια υλικά. Για δεκάδες χιλιάδες γενεές, τέτοιες ικανότητες αύξαναν το κύρος αυτών που τις επιδείκνυαν και κέρδιζαν ένα αναπαραγωγικό πλεονέκτημα έναντι των λιγότερο ικανών. Ξέρετε, είναι παλιομοδίτικο, αλλά φαίνεται ότι πετυχαίνει -- "Γιατί δεν ανεβαίνεις στη σπηλιά μου, ώστε να μπορέσω να σου δείξω τους χειροπελέκεις μου."
(Γέλια)
Μόνο που, φυσικά, αυτό που έχει ενδιαφέρον σχετικά με αυτό είναι το ότι δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι πώς εξωτερικεύτηκε αυτή η ιδέα, επειδή ο Homo erectus που έφτιαξε αυτά τα αντικείμενα δεν είχε γλώσσα. Είναι δύσκολο να το συλλάβεις, αλλά είναι ένα απίστευτο γεγονός. Αυτό το αντικείμενο φτιάχτηκε από έναν ανθρωπίδη πρόγονο -- Homo erectus ή Ηοmo ergaster -- μεταξύ 50 και 100.000 ετών πριν τη γλώσσα. Διαρκώντας περισσότερο από 1 εκατομμύριο χρόνια, η παράδοση του χειροπέλεκυ είναι η πιο μακροχρόνια καλλιτεχνική παράδοση στην ανθρώπινη και πρωτο-ανθρώπινη ιστορία. Με το τέλος του έπους του χειροπέλεκυ, οι Homo sapiens -- όπως αποκαλούνταν τότε, τελικά -- έβρισκαν χωρίς αμφιβολία νέους τρόπους να διασκεδάζουν και να εντυπωσιάζουν ο ένας τον άλλον με το, ποιος ξέρει, να λένε αστεία, ιστορίες, να χορεύουν ή να φτιάχνουν τα μαλλιά τους. Ναι, φτιάχνοντας τα μαλλιά τους -- επιμένω σε αυτό.
Για μας τους σύγχρονους, η βιρτουόζικη τεχνική χρησιμοποιείται για να δημιουργεί φανταστικούς κόσμους στα μυθιστορήματα και στις ταινίες, για να εκφράζει έντονα συναισθήματα με τη μουσική, τη ζωγραφική και το χορό. Αλλά ακόμα, ένα θεμελιώδες χαρακτηριστικό της προσωπικότητας των προγόνων μας παραμένει στους αισθητικούς μας πόθους: η ομορφιά που βρίσκουμε στις επιδέξειες εκτελέσεις. Από το Λασκό στο Λούβρο στο Κάρνεγκι Χόλ, τα ανθρώπινα όντα έχουν ένα μόνιμο έμφυτο γούστο για βιρτουόζικες παρουσιάσεις στις τέχνες. Βρίσκουμε την ομορφιά σε κάτι που γίνεται καλά.
Έτσι την επόμενη φορά που θα προσπεράσετε μια βιτρίνα κοσμηματοπωλείου που επιδεικνύει μια όμορφα κομμένη δακρυόσχημη πέτρα, μην είστε τόσο σίγουροι είναι μόνο η κουλτούρα σας που σας λέει ότι αυτό το αστραφτερό κόσμημα είναι όμορφο. Οι μακρινοί σας πρόγονοι αγαπούσαν αυτό το σχήμα και έβρισκαν την ομορφιά στην ικανότητα που απαιτείτο για να φτιαχτεί, πριν ακόμα μπορέσουν να βάλουν την αγάπη τους σε λέξεις. Εξαρτάται η ομορφιά από τη ματιά του θεατή; Όχι, είναι βαθιά στο μυαλό μας. Είναι ένα δώρο, που μεταβιβάστηκε από τις ευφυείς ικανότητες και τις πλούσιες συναισθηματικές ζωές των πιο αρχαίων προγόνων μας. Η ισχυρή μας αντίδραση σε εικόνες στην έκφραση του συναισθήματος στην τέχνη στην ομορφιά της μουσικής στο νυχτερικό ουρανό θα συνοδεύει εμάς και τους απογόνους μας για όσο υπάρχει το ανθρώπινο γένος.
Σας ευχαριστώ. (Χειροκρότημα)"
*** Τα 5 μεγαλύτερα σενάρια καταστροφής που φοβούνται οι επιστήμονες
Οι άνθρωποι ανέκαθεν ασχολούνταν με θεωρίες και σενάρια καταστροφής και εξέφραζαν φόβους για ενδεχόμενη καταστροφή και εξαφάνιση της ανθρωπότητας. Για πρώτη φορά, οι ερευνητές συγκεντρώνουν τα 5 μεγαλύτερα σενάρια καταστροφής που έχουν συζητηθεί ανα τους αιώνες.
Οπως αναφέρει σε σχετική μελέτη ο ερευνητής Ανταμ Σαντμπεργκ από το Ινστιτούτο μέλλοντος της ανθρωπότητας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, αυτές είναι οι 5 μεγαλύτερες απειλές εξάλειψης του είδους μας που έχουν εκφραστεί τα τελευταία χρόνια
1. Πυρηνικός πόλεμος
Αν και έχουν μόνο δύο κατεγραμμένες επιθέσεις με πυρηνικά όπλα μέχρι τώρα, στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι κατά τον Β 'Παγκόσμιο Πόλεμο, είναι λάθος να πιστεύουμε ότι ο πυρηνικός πόλεμος είναι ένα απίθανο σενάριο. Ενας πλήρους κλίμακας πυρηνικός πόλεμος μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων θα σκοτώσει εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπων άμεσα ή από τις παρενέργειες της καταστροφής. Η πραγματική απειλή ωστόσο είναι ο πυρηνικός χειμώνας, δηλαδή μία κάλυψη στη στρατόσφαιρα που θα προκαλέσει πολυετή ψύξη και ξηρασία του πλανήτη.
2. Βιοτεχνολογική Πανδημία
Ιστορικά στοιχεία δείχνουν ότι οι πανδημίες έχουν σκοτώσει περισσότερους ανθρώπους από ό,τι οι πόλεμοι. Ωστόσο, οι φυσικές πανδημίες είναι απίθανο να είναι υπαρξιακή απειλή: υπάρχουν συνήθως κάποια άτομα ανθεκτικά στο παθογόνο, και οι απόγονοι των επιζώντων θα είναι πιο ανθεκτικοί. Δυστυχώς όμως η επιστήμη μπορεί να εξελίξει και τις ασθένειες. Ενα από τα πιο διάσημα παραδείγματα είναι το πώς η εισαγωγή επιπλέον γονιδίων στο μικρόβιο της mousepox – ένα είδος ευλογιάς σε ποντίκια- έκανε την ασθένεια πολύ πιο θανατηφόρα επιτρέποντάς της να μολύνει ακόμα και εμβολιασμένα άτομα. Πρόσφατες μελέτες για τη γρίπη των πτηνών έχει αποδείξει ότι η μεταδοτικότητα της νόσου μπορεί να ενισχυθεί σκόπιμα, ωστόσο οι περισσότερες εργασίες σε βιολογικά όπλα έχουν γίνει από τις κυβερνήσεις που ψάχνουν για κάτι ελεγχόμενο, επειδή ο αφανισμός της ανθρωπότητας σίγουρα δεν είναι στρατιωτικά χρήσιμο.
3. Υπερ-νοημοσύνη
Η αύξηση στην ικανότητα επίλυσης προβλημάτων και ο συντονισμός της ομάδας είναι ο λόγος που αφήσαμε πίσω μας τους πιθήκους. Το να είσαι έξυπνος είναι ένα πραγματικό πλεονέκτημα για τους ανθρώπους και τις οργανώσεις κι έτσι γίνεται μεγάλη προσπάθεια για την εξεύρεση τρόπων για τη βελτίωση της ατομικής και συλλογικής νοημοσύνης μας: από αναβολικά μέχρι λογισμικό τεχνητής νοημοσύνης. Το πρόβλημα είναι ότι τα ευφυή όντα θα μπορούν να επιτύχουν ευκολότερα τους στόχους τους, αλλά αν οι στόχοι είναι καταστροφικοί για την ανθρωπότητα αυτό θα είναι σίγουρα ένα πρόβλημα
4. Νανοτεχνολογία
Η νανοτεχνολογία είναι ο έλεγχος πάνω στην ύλη με ατομική ή μοριακή ακρίβεια. Αυτό από μόνο του δεν είναι επικίνδυνο - αντ 'αυτού, θα ήταν πολύ καλά νέα για τις περισσότερες εφαρμογές. Το πρόβλημα είναι ότι, όπως η βιοτεχνολογία, η αύξηση της δύναμης αυξάνει επίσης τις δυνατότητες για παραβιάσεις που είναι δύσκολο να αντικρούσει κανείς. Ο πιο προφανής κίνδυνος είναι η φθηνή κατασκευή όπλων, όπου κάθε κυβέρνηση θα μπορούσε να «εκτυπώσει» τον δικό της στρατιωτικό εξοπλισμό εντελώς ανεξέλεγκτα.
5. Αγνωστο
Η πιο ανησυχητική θεωρία για την ανθρωπότητα είναι η περίπτωση να υπάρχει κάτι εκεί έξω που είναι πολύ πιο θανατηφόρο, και δεν έχουμε καμία ιδέα γι 'αυτό επειδή δεν το έχουμε ανακαλύψει ακόμα. Η σιωπή στον ουρανό μπορεί να είναι απόδειξη για αυτό. Μήπως η απουσία των εξωγήινων δείχνει ότι η ευφυής ζωή τείνει να εξαφανιστεί; iefimerida.gr
Οπως αναφέρει σε σχετική μελέτη ο ερευνητής Ανταμ Σαντμπεργκ από το Ινστιτούτο μέλλοντος της ανθρωπότητας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, αυτές είναι οι 5 μεγαλύτερες απειλές εξάλειψης του είδους μας που έχουν εκφραστεί τα τελευταία χρόνια
1. Πυρηνικός πόλεμος
Αν και έχουν μόνο δύο κατεγραμμένες επιθέσεις με πυρηνικά όπλα μέχρι τώρα, στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι κατά τον Β 'Παγκόσμιο Πόλεμο, είναι λάθος να πιστεύουμε ότι ο πυρηνικός πόλεμος είναι ένα απίθανο σενάριο. Ενας πλήρους κλίμακας πυρηνικός πόλεμος μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων θα σκοτώσει εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπων άμεσα ή από τις παρενέργειες της καταστροφής. Η πραγματική απειλή ωστόσο είναι ο πυρηνικός χειμώνας, δηλαδή μία κάλυψη στη στρατόσφαιρα που θα προκαλέσει πολυετή ψύξη και ξηρασία του πλανήτη.
2. Βιοτεχνολογική Πανδημία
Ιστορικά στοιχεία δείχνουν ότι οι πανδημίες έχουν σκοτώσει περισσότερους ανθρώπους από ό,τι οι πόλεμοι. Ωστόσο, οι φυσικές πανδημίες είναι απίθανο να είναι υπαρξιακή απειλή: υπάρχουν συνήθως κάποια άτομα ανθεκτικά στο παθογόνο, και οι απόγονοι των επιζώντων θα είναι πιο ανθεκτικοί. Δυστυχώς όμως η επιστήμη μπορεί να εξελίξει και τις ασθένειες. Ενα από τα πιο διάσημα παραδείγματα είναι το πώς η εισαγωγή επιπλέον γονιδίων στο μικρόβιο της mousepox – ένα είδος ευλογιάς σε ποντίκια- έκανε την ασθένεια πολύ πιο θανατηφόρα επιτρέποντάς της να μολύνει ακόμα και εμβολιασμένα άτομα. Πρόσφατες μελέτες για τη γρίπη των πτηνών έχει αποδείξει ότι η μεταδοτικότητα της νόσου μπορεί να ενισχυθεί σκόπιμα, ωστόσο οι περισσότερες εργασίες σε βιολογικά όπλα έχουν γίνει από τις κυβερνήσεις που ψάχνουν για κάτι ελεγχόμενο, επειδή ο αφανισμός της ανθρωπότητας σίγουρα δεν είναι στρατιωτικά χρήσιμο.
3. Υπερ-νοημοσύνη
Η αύξηση στην ικανότητα επίλυσης προβλημάτων και ο συντονισμός της ομάδας είναι ο λόγος που αφήσαμε πίσω μας τους πιθήκους. Το να είσαι έξυπνος είναι ένα πραγματικό πλεονέκτημα για τους ανθρώπους και τις οργανώσεις κι έτσι γίνεται μεγάλη προσπάθεια για την εξεύρεση τρόπων για τη βελτίωση της ατομικής και συλλογικής νοημοσύνης μας: από αναβολικά μέχρι λογισμικό τεχνητής νοημοσύνης. Το πρόβλημα είναι ότι τα ευφυή όντα θα μπορούν να επιτύχουν ευκολότερα τους στόχους τους, αλλά αν οι στόχοι είναι καταστροφικοί για την ανθρωπότητα αυτό θα είναι σίγουρα ένα πρόβλημα
4. Νανοτεχνολογία
Η νανοτεχνολογία είναι ο έλεγχος πάνω στην ύλη με ατομική ή μοριακή ακρίβεια. Αυτό από μόνο του δεν είναι επικίνδυνο - αντ 'αυτού, θα ήταν πολύ καλά νέα για τις περισσότερες εφαρμογές. Το πρόβλημα είναι ότι, όπως η βιοτεχνολογία, η αύξηση της δύναμης αυξάνει επίσης τις δυνατότητες για παραβιάσεις που είναι δύσκολο να αντικρούσει κανείς. Ο πιο προφανής κίνδυνος είναι η φθηνή κατασκευή όπλων, όπου κάθε κυβέρνηση θα μπορούσε να «εκτυπώσει» τον δικό της στρατιωτικό εξοπλισμό εντελώς ανεξέλεγκτα.
5. Αγνωστο
Η πιο ανησυχητική θεωρία για την ανθρωπότητα είναι η περίπτωση να υπάρχει κάτι εκεί έξω που είναι πολύ πιο θανατηφόρο, και δεν έχουμε καμία ιδέα γι 'αυτό επειδή δεν το έχουμε ανακαλύψει ακόμα. Η σιωπή στον ουρανό μπορεί να είναι απόδειξη για αυτό. Μήπως η απουσία των εξωγήινων δείχνει ότι η ευφυής ζωή τείνει να εξαφανιστεί; iefimerida.gr
*** Σκόπια: Ανακαλύφθηκε η δομή του «Δήμου» στην αρχαία πόλη Στύβερρα
Μνημειακό κτήριο με κοσμημένο δάπεδο, βρέθηκε στον αρχαιολογικό χώρο, Στύβερρα, στην περιοχή του Πρίλαπου, των Σκοπίων.
Σύμφωνα με τον επιμελητή και υπεύθυνο των ανασκαφών, Ντούσκο Τεμελκόσκι, προς το παρόν έχει αποκαλυφθεί ο ένας τοίχος σε όλο του το βάθος και η περαιτέρω έρευνα, που πιθανόν θα γίνει το επόμενο έτος, θα αποκαλύψει όλη την αρχαία δομή, εικάζεται, μάλιστα, ότι ήταν το δημαρχείο της αρχαίας πόλης Στύβερρα.
Επιγραφή από την πόλη Στύβερρα
Είναι ένα σημαντικό αρχαιολογικό εύρημα, σύμφωνα με τον αρχαιολόγο, γιατί είναι το πρώτο δημαρχείο που ανακαλύπτεται σε πόλη της αρχαιότητας, που βρίσκονται στο νοτιοσλαβικό κράτος.
«Σύμφωνα με τα ευρήματα πιθανολογείται ότι είναι το Δημαρχείο της αρχαίας πόλης Στύβερρα που ανήκε στη αρχαία περιοχή της Δευριόπου ( Δευρίοπος κατά τον Στράβωνα, πόλη της Παιονίας ή Δερρίοπος οι κάτοικοι Δερρίοπες).
Άγαλμα της θεάς Τύχης(;)
Ανακαλύφθηκαν, επίσης, κίονες με επιγραφές και σε μία από αυτές αναφέρεται «Δήμου Στύβερρα», που είναι αφιέρωμα ενός πολίτη προς τον Δήμο.
«Επιγραφές με "Δήμους" δεν έχουν βρεθεί ούτε στην Ηράκλεια, ούτε στους Στόβους», θα σημειώσει ο επιμελητής Ντούσκο Τεμελκόσκι.
Όπως σημειώνεται, κατά τα δύο τελευταία χρόνια οι ανασκαφές έχουν ανασταλεί και από παλαιότερα ευρήματα μας είναι γνωστό ότι προστάτιδα της πόλης Στύβερρα ήταν η Θεά Τύχη.
Η μνημειακή επιγραφή των ΔΕΡΡΙΟΠΩΝ στη Στύβερρα
Ένα σημαντικό, επίσης, αρχαιολογικό εύρημα είναι το άγαλμα της θεάς Νίκης.
Μελλοντικά θα γίνουν περαιτέρω ανασκαφές, αφού ο αρχαιολογικός χώρος έχει ενταχθεί στα επενδυτικά σχέδια του σλαβικού υπουργείου Πολιτισμού.
[ Σημ. Τα Στύβερρα βρίσκονται στην περιοχή της Πελαγονίας, στο χωριό Τσεπίγκοβο, 15 χλμ από τον Πρίλαπο- Πρίλεπ.
Η πόλη αναφέρεται από τον 3ο αιώνα π.Χ. και φαίνεται να λεηλατήθηκε και να καταστράφηκε από τους Γότθους τον 3ο αιώνα μ.Χ. Έχουν βρεθεί μαρμάρινα αγάλματα, χρυσά κοσμήματα και επιγραφές. Υπολογίζεται ότι η πόλη Στύβερρα είχε 20 χιλιάδες κατοίκους.]
*** Το DNA του Τιτάνα είναι αρχαιότερο από τον Κρόνο
Σύμφωνα με τον επιμελητή και υπεύθυνο των ανασκαφών, Ντούσκο Τεμελκόσκι, προς το παρόν έχει αποκαλυφθεί ο ένας τοίχος σε όλο του το βάθος και η περαιτέρω έρευνα, που πιθανόν θα γίνει το επόμενο έτος, θα αποκαλύψει όλη την αρχαία δομή, εικάζεται, μάλιστα, ότι ήταν το δημαρχείο της αρχαίας πόλης Στύβερρα.
Επιγραφή από την πόλη Στύβερρα
«Σύμφωνα με τα ευρήματα πιθανολογείται ότι είναι το Δημαρχείο της αρχαίας πόλης Στύβερρα που ανήκε στη αρχαία περιοχή της Δευριόπου ( Δευρίοπος κατά τον Στράβωνα, πόλη της Παιονίας ή Δερρίοπος οι κάτοικοι Δερρίοπες).
Ανακαλύφθηκαν, επίσης, κίονες με επιγραφές και σε μία από αυτές αναφέρεται «Δήμου Στύβερρα», που είναι αφιέρωμα ενός πολίτη προς τον Δήμο.
«Επιγραφές με "Δήμους" δεν έχουν βρεθεί ούτε στην Ηράκλεια, ούτε στους Στόβους», θα σημειώσει ο επιμελητής Ντούσκο Τεμελκόσκι.
Ένα σημαντικό, επίσης, αρχαιολογικό εύρημα είναι το άγαλμα της θεάς Νίκης.
Μελλοντικά θα γίνουν περαιτέρω ανασκαφές, αφού ο αρχαιολογικός χώρος έχει ενταχθεί στα επενδυτικά σχέδια του σλαβικού υπουργείου Πολιτισμού.
[ Σημ. Τα Στύβερρα βρίσκονται στην περιοχή της Πελαγονίας, στο χωριό Τσεπίγκοβο, 15 χλμ από τον Πρίλαπο- Πρίλεπ.
Η πόλη αναφέρεται από τον 3ο αιώνα π.Χ. και φαίνεται να λεηλατήθηκε και να καταστράφηκε από τους Γότθους τον 3ο αιώνα μ.Χ. Έχουν βρεθεί μαρμάρινα αγάλματα, χρυσά κοσμήματα και επιγραφές. Υπολογίζεται ότι η πόλη Στύβερρα είχε 20 χιλιάδες κατοίκους.]
*** Το DNA του Τιτάνα είναι αρχαιότερο από τον Κρόνο
Μια ακόμη εντυπωσιακή ανακάλυψη για τον Τιτάνα, τον μεγαλύτερο δορυφόρο του Κρόνου, έκαναν οι επιστήμονες.
Εντόπισαν την καταγωγή των δομικών του υλικών η οποία δεν σχετίζεται όμως με τον Κρόνο αλλά με τον αρχέγονο δίσκο κοσμικής ύλης του ηλιακού μας συστήματος.
Η ανακάλυψη
Ο Τιτάνας βρίσκεται σύμφωνα με τους ειδικούς σε μια ατμοσφαιρική και γεωλογική κατάσταση παρόμοια με εκείνη της πρώιμης Γης και για αυτό αποτελεί μόνιμο στόχο παρατήρησης των επιστημόνων. Διεθνής ομάδα ερευνητών διαπίστωσε ότι τα δομικά υλικά από τα οποία αποτελείται ο Τιτάνας όπως το άζωτο και άλλα στοιχεία της ατμόσφαιρας του δεν προέρχονται από τον Κρόνο όπως θα ανέμενε κάποιος αλλά προϋπήρχαν του Αρχοντα των Δαχτυλιδιών του ηλιακού μας συστήματος.
Σύμφωνα με τους ερευνητές τα δομικά υλικά του Τιτάνα δημιουργήθηκαν μέσα στον δίσκο κοσμικής ύλης (αέρια, σκόνη κλπ) που σχηματίστηκε γύρω από τον Ηλιο μετά τη γέννηση του μητρικού μας άστρου. Του δίσκου ο οποίος τροφοδότησε με υλικά τους πλανήτες, τους δορυφόρους και τα υπόλοιπα αντικείμενα (κομήτες, αστεροειδείς) του ηλιακού μας συστήματος. Η ανακάλυψη είναι πολύ σημαντική αφού ανοίγει νέους δρόμους στην κατανόηση της δημιουργίας του ηλιακού μας συστήματος.
Η Γη
Επιπλέον προσφέρει σημαντικά στοιχεία και για την προέλευση ορισμένων στοιχείων της Γης όπως το άζωτο.
Μέχρι σήμερα οι ειδικοί θεωρούν ότι βασική πηγή του αζώτου στον πλανήτη μας ήταν παγωμένη αμμωνία που βρισκόταν σε κομήτες. Ομως τα νέα ευρήματα δημιουργούν νέες σκέψεις στους επιστήμονες που εξετάζουν τώρα την περίπτωση και το γήινο άζωτο να προέρχεται από τον αρχέγονο δίσκο ύλης του ηλιακού μας συστήματος.
Η έρευνα δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «The Astrophysical Journal» tovima
Εντόπισαν την καταγωγή των δομικών του υλικών η οποία δεν σχετίζεται όμως με τον Κρόνο αλλά με τον αρχέγονο δίσκο κοσμικής ύλης του ηλιακού μας συστήματος.
Η ανακάλυψη
Ο Τιτάνας βρίσκεται σύμφωνα με τους ειδικούς σε μια ατμοσφαιρική και γεωλογική κατάσταση παρόμοια με εκείνη της πρώιμης Γης και για αυτό αποτελεί μόνιμο στόχο παρατήρησης των επιστημόνων. Διεθνής ομάδα ερευνητών διαπίστωσε ότι τα δομικά υλικά από τα οποία αποτελείται ο Τιτάνας όπως το άζωτο και άλλα στοιχεία της ατμόσφαιρας του δεν προέρχονται από τον Κρόνο όπως θα ανέμενε κάποιος αλλά προϋπήρχαν του Αρχοντα των Δαχτυλιδιών του ηλιακού μας συστήματος.
Σύμφωνα με τους ερευνητές τα δομικά υλικά του Τιτάνα δημιουργήθηκαν μέσα στον δίσκο κοσμικής ύλης (αέρια, σκόνη κλπ) που σχηματίστηκε γύρω από τον Ηλιο μετά τη γέννηση του μητρικού μας άστρου. Του δίσκου ο οποίος τροφοδότησε με υλικά τους πλανήτες, τους δορυφόρους και τα υπόλοιπα αντικείμενα (κομήτες, αστεροειδείς) του ηλιακού μας συστήματος. Η ανακάλυψη είναι πολύ σημαντική αφού ανοίγει νέους δρόμους στην κατανόηση της δημιουργίας του ηλιακού μας συστήματος.
Η Γη
Επιπλέον προσφέρει σημαντικά στοιχεία και για την προέλευση ορισμένων στοιχείων της Γης όπως το άζωτο.
Μέχρι σήμερα οι ειδικοί θεωρούν ότι βασική πηγή του αζώτου στον πλανήτη μας ήταν παγωμένη αμμωνία που βρισκόταν σε κομήτες. Ομως τα νέα ευρήματα δημιουργούν νέες σκέψεις στους επιστήμονες που εξετάζουν τώρα την περίπτωση και το γήινο άζωτο να προέρχεται από τον αρχέγονο δίσκο ύλης του ηλιακού μας συστήματος.
Η έρευνα δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «The Astrophysical Journal» tovima
~~ ΚΥΠΡΟΣ - 40 ΧΡΟΝΙΑ ΣΚΛΑΒΙΑΣ 1974-2014~~ΣΑΡΑΝΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΝΟΣΤΟΣ ΣΤΙΣ ΑΡΝΗΣ ΤΟ ΝΕΡΟ Ο άνδρας της ζωής της κι άνδρας που θα της πάρει τη ζωή, όλα σε μια στιγμή πλεγμένα... Η μοίρα τάχει κλώσει, μ' ασημένια και χρυσή κλωστή δεμένα όλα. Μα πό...σος χρυσός, πόσο ασήμι ν' αναλογεί στον καθένα..?
Ζωές κομμένες γύρω της, δόρατα κι ασπίδες τσακισμένες, ματωμένα σώματα, τσακισμένα μέλη... Βία, οργή... θρήνος. Σαν την μαινάδα που με ξέπλεκα μαλλιά κι ακάλυπτο το σώμα στα δάση θα χαθεί, το δαίμονά της ν' ακολουθήσει...
ΤΗΣ ΑΡΝΗΣ ΤΟ ΝΕΡΟ
Της Άρνης το νερό
Της Άρνης το νερό
Της αρνησιάς...
Της αρνησιάς τη βρύση
Της Άρνης το νερό
το ήπιες και...
το ήπιες και μ' αρνήθης
Αχ, αγάπη μου, στα χείλη στάξε να το πιω
της Άρνης το πικρό νερό,
κι αν σε ξεχάσω, αν σ'αρνηθώ
και πάλι εσένα άμα σε δω
κι αν σε ξεχάσω, αν σ' αρνηθώ
και πάλι εσένα θ' αγαπώ
Της λήθης το στενό
το πέρασες...
το πέρασες κι εχάθης
Αχ, αγάπη μου, στα χείλη στάξε να το πιω
της Άρνης το πικρό νερό,
κι αν σε ξεχάσω, αν σ'αρνηθώ
και πάλι εσένα άμα σε δω
κι αν σε ξεχάσω, αν σ' αρνηθώ
και πάλι εσένα θ' αγαπώ
στα χείλη στάξε να το πιω
της Άρνης το πικρό νερό,
κι αν σε ξεχάσω, αν σ'αρνηθώ
και πάλι εσένα άμα σε δω
κι αν σε ξεχάσω, αν σ' αρνηθώ
και πάλι εσένα θ' αγαπώ.
ΕΙΚΟΝΑ: Αχιλλεύς και Πενθεσίλεια Δείτε περισσότερα— με το χρήστη Nefelh Xenou
*** Ηλεκτρομαγνητικό σύστημα εκτόξευσης αεροσκαφών από αεροπλανοφόρα
Τις δοκιμές του συστήματος EMALS (Electromagnetic Aircraft Launch System) ολοκλήρωσε το αμερικανικό πολεμικό ναυτικό, με την εκτόξευση μαχητικού αεροσκάφους F/A-18C Hornet.
Το EMALS αποτελεί την πλέον εξελιγμένη τεχνολογία καταπελτών για εκτόξευση αεροσκαφών από αεροπλανοφόρα που έχει εμφανιστεί εδώ και 60 χρόνια, και η συγκεκριμένη δοκιμή συμβατότητας (aircraft compatibility testing- ACT) ήταν η δεύτερη και τελική.
Κατά τον πλοίαρχο Φρανκ Μόρλεϊ, επικεφαλής του F/A-18- ΕΑ-18G Program Office (PMA-265), «πρόκειται για μία φανταστική και κομβική στιγμή για τη ναυτική αεροπορία. Ποιος θα είχε φανταστεί πριν από 35 χρόνια ότι το Hornet θα εκτοξευόταν από κάτι άλλο από τεχνολογία καταπελτών ατμού».
Το ηλεκτρομαγνητικής τεχνολογίας EMALS αντικαθιστά τα «παραδοσιακά» συστήματα εκτόξευσης ατμού, ξεκινώντας από τα νέα αεροπλανοφόρα κλάσης Ford. Το USS Gerald R. Ford (CVN 78) είναι υπό κατασκευή στο ναυπηγείο Huntington Ingalls Industries στη Βιρτζίνια, όπου και έχουν παραδοθεί και εγκατασταθεί τα εξαρτήματα του συστήματος.
«Η επιτυχής δοκιμή με επανδρωμένο αεροσκάφος εξομοίωσε πολλαπλές συνθήκες αεροπλανοφόρων για να επιδείξει ότι ο καταπέλτης μπορεί να παρέχει στο αεροσκάφος την απαιτούμενη ταχύτητα και να επιβεβαιώσει την αξιοπιστία του EMALS» σημείωσε ο Τζορτζ Σούλιχ, στέλεχος της ομάδας δοκιμών του συστήματος.
Η πρώτη φάση των δοκιμών συμβατότητας ολοκληρώθηκε με επιτυχία το φθινόπωρο του 2011, με 134 εκτοξεύσεις αεροσκαφών, τα οποία περιελάμβαναν τα F/A-18E Super Hornet, T-45C Goshawk, C-2A Greyhound, E-2D Advanced Hawkeye και F-35C Lightning II. Η δεύτερη φάση, που έληξε στις 6 Απριλίου, περιελάμβανε εκτοξεύσεις EA-18G Growler και F/A-18C Hornet, καθώς και έναν άλλο γύρο εκτοξεύσεων αεροσκαφών που χρησιμοποιούνται από αεροπλανοφόρα.
Συνολικά, οι δοκιμές συμβατότητας (ACT) ολοκληρώθηκαν με 452 εκτοξεύσεις επανδρωμένων αεροσκαφών. Εκτοξεύσεις αεροσκαφών εν πλω αναμένεται να ξεκινήσουν την άνοιξη του 2016, από το USS Gerald R. Ford.
Για την ανάπτυξη του EMALS χρειάστηκαν 25 χρόνια, και η αξιοπιστία του είχε τεθεί υπό αμφισβήτηση το 2008, ωστόσο το σύστημα ανέκαμψε. Πρόκειται για ένα ολοκληρωμένο σύστημα εκτόξευσης για αεροπλανοφόρα, σχεδιασμένο έτσι ώστε να επεκτείνει τις επιχειρησιακές δυνατότητες των αεροπλανοφόρων του ναυτικού των ΗΠΑ, περιλαμβάνοντας όλα τα σημερινά και μελλοντικά αεροσκάφη που θα χρησιμοποιούνται από αυτά- από ελαφρά μη επανδρωμένα σκάφη μέχρι βαριά μαχητικά.naftemporiki
Το EMALS αποτελεί την πλέον εξελιγμένη τεχνολογία καταπελτών για εκτόξευση αεροσκαφών από αεροπλανοφόρα που έχει εμφανιστεί εδώ και 60 χρόνια, και η συγκεκριμένη δοκιμή συμβατότητας (aircraft compatibility testing- ACT) ήταν η δεύτερη και τελική.
Κατά τον πλοίαρχο Φρανκ Μόρλεϊ, επικεφαλής του F/A-18- ΕΑ-18G Program Office (PMA-265), «πρόκειται για μία φανταστική και κομβική στιγμή για τη ναυτική αεροπορία. Ποιος θα είχε φανταστεί πριν από 35 χρόνια ότι το Hornet θα εκτοξευόταν από κάτι άλλο από τεχνολογία καταπελτών ατμού».
Το ηλεκτρομαγνητικής τεχνολογίας EMALS αντικαθιστά τα «παραδοσιακά» συστήματα εκτόξευσης ατμού, ξεκινώντας από τα νέα αεροπλανοφόρα κλάσης Ford. Το USS Gerald R. Ford (CVN 78) είναι υπό κατασκευή στο ναυπηγείο Huntington Ingalls Industries στη Βιρτζίνια, όπου και έχουν παραδοθεί και εγκατασταθεί τα εξαρτήματα του συστήματος.«Η επιτυχής δοκιμή με επανδρωμένο αεροσκάφος εξομοίωσε πολλαπλές συνθήκες αεροπλανοφόρων για να επιδείξει ότι ο καταπέλτης μπορεί να παρέχει στο αεροσκάφος την απαιτούμενη ταχύτητα και να επιβεβαιώσει την αξιοπιστία του EMALS» σημείωσε ο Τζορτζ Σούλιχ, στέλεχος της ομάδας δοκιμών του συστήματος.
Η πρώτη φάση των δοκιμών συμβατότητας ολοκληρώθηκε με επιτυχία το φθινόπωρο του 2011, με 134 εκτοξεύσεις αεροσκαφών, τα οποία περιελάμβαναν τα F/A-18E Super Hornet, T-45C Goshawk, C-2A Greyhound, E-2D Advanced Hawkeye και F-35C Lightning II. Η δεύτερη φάση, που έληξε στις 6 Απριλίου, περιελάμβανε εκτοξεύσεις EA-18G Growler και F/A-18C Hornet, καθώς και έναν άλλο γύρο εκτοξεύσεων αεροσκαφών που χρησιμοποιούνται από αεροπλανοφόρα.
Συνολικά, οι δοκιμές συμβατότητας (ACT) ολοκληρώθηκαν με 452 εκτοξεύσεις επανδρωμένων αεροσκαφών. Εκτοξεύσεις αεροσκαφών εν πλω αναμένεται να ξεκινήσουν την άνοιξη του 2016, από το USS Gerald R. Ford.Για την ανάπτυξη του EMALS χρειάστηκαν 25 χρόνια, και η αξιοπιστία του είχε τεθεί υπό αμφισβήτηση το 2008, ωστόσο το σύστημα ανέκαμψε. Πρόκειται για ένα ολοκληρωμένο σύστημα εκτόξευσης για αεροπλανοφόρα, σχεδιασμένο έτσι ώστε να επεκτείνει τις επιχειρησιακές δυνατότητες των αεροπλανοφόρων του ναυτικού των ΗΠΑ, περιλαμβάνοντας όλα τα σημερινά και μελλοντικά αεροσκάφη που θα χρησιμοποιούνται από αυτά- από ελαφρά μη επανδρωμένα σκάφη μέχρι βαριά μαχητικά.naftemporiki
*** SeaOrbiter: Ένα θαλάσσιο Enterprise
Η εξερεύνηση των ωκεανών θα είναι το αντικείμενο του SeaOrbiter: ενός φιλόδοξου σχεδίου του γάλλου αρχιτέκτονα Ζακ Ρουζερί, που, εάν πραγματοποιηθεί, θα αποτελέσει ένα είδος «διαστημοπλοίου Enterprise» για τις θάλασσες.
Το SeaOrbiter βρίσκεται στο επίκεντρο σχετικού δημοσιεύματος του Popular Science, στο οποίο αναφέρεται ότι το εργαστήριο θα πλέει στον ωκεανό, λειτουργώντας ως σταθμός για υποβρύχια και μία ομάδα δυτών, με αποστολή την εξερεύνηση και την ανάλυση του θαλάσσιου περιβάλλοντος.
Το SeaOrbiter βρίσκεται στο επίκεντρο σχετικού δημοσιεύματος του Popular Science, στο οποίο αναφέρεται ότι το εργαστήριο θα πλέει στον ωκεανό, λειτουργώντας ως σταθμός για υποβρύχια και μία ομάδα δυτών, με αποστολή την εξερεύνηση και την ανάλυση του θαλάσσιου περιβάλλοντος.
Κατά τον Ρουζερί, εάν στόχος είναι η καλύτερη κατανόηση των ωκεανών, τότε χρειάζονται μεγάλες αλλαγές στους τρόπους έρευνας, όπως η επέκταση της άμεσης παρατήρησης απομακρυσμένων θαλάσσιων περιβαλλόντων σαν τη Θάλασσα των Σαργασσών.
Το μεγάλο «μειονέκτημα» του project ωστόσο θεωρείται ότι είναι το κόστος του, που εκτιμάται πως θα ανέλθει στα 48 εκατ. δολάρια. Ο Ρουζερί και η ομάδα του στράφηκαν στο crowdfunding, και ειδικότερα στη γαλλική ιστοσελίδα KissKissBankBank, συγκεντρώνοντας 475.000 δολάρια για να ξεκινήσουν τις διαδικασίες κατασκευής του αποκαλούμενου «ματιού» του SeaOrbiter, από όπου οι επιστήμονες θα παρατηρούν τις συνήθειες μεταναστευτικών πουλιών και θαλάσσιων πλασμάτων και θα διεξάγουν μετεωρολογικές μελέτες. Εάν όντως συγκεντρωθούν τα απαιτούμενα κεφάλαια, ευελπιστούν να έχουν ολοκληρώσει την κατασκευή του σκάφους κατά τα τέλη του 2016.
Το μεγάλο «μειονέκτημα» του project ωστόσο θεωρείται ότι είναι το κόστος του, που εκτιμάται πως θα ανέλθει στα 48 εκατ. δολάρια. Ο Ρουζερί και η ομάδα του στράφηκαν στο crowdfunding, και ειδικότερα στη γαλλική ιστοσελίδα KissKissBankBank, συγκεντρώνοντας 475.000 δολάρια για να ξεκινήσουν τις διαδικασίες κατασκευής του αποκαλούμενου «ματιού» του SeaOrbiter, από όπου οι επιστήμονες θα παρατηρούν τις συνήθειες μεταναστευτικών πουλιών και θαλάσσιων πλασμάτων και θα διεξάγουν μετεωρολογικές μελέτες. Εάν όντως συγκεντρωθούν τα απαιτούμενα κεφάλαια, ευελπιστούν να έχουν ολοκληρώσει την κατασκευή του σκάφους κατά τα τέλη του 2016. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα σχέδια περιλαμβάνουν και τη δημιουργία ενός data hub, υπό το όνομα Communications Center Nemo (από τον διάσημο καπετάνιο του μυθιστορηματικού «Ναυτίλου») που θα λειτουργεί ως στούντιο μεταδόσεων για τον διαμοιρασμό των ανακαλύψεων του σκάφους με τον υπόλοιπο κόσμο. Ο Ρουζερί, γεννηθείς το 1945, δραστηριοποιείται στον χώρο της θαλάσσιας/ υποθαλάσσιας αρχιτεκτονικής από το 1977, και δοκιμάζει ο ίδιος τα δημιουργήματά του, έχοντας περάσει πολύ χρόνο διαμένοντας σε αυτά. Το SeaOrbiter αποτελεί σύνθεση των εμπειριών άνω των 30 ετών πάνω στο αντικείμενο. Οι αποστολές του θα επικεντρώνονται στη Μεσόγειο και στον Ατλαντικό. Όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα του προγράμματος, η Μεσόγειος Θάλασσα περιέχει ακόμα ανεξερεύνητες περιοχές, τις οποίες το πλωτό εργαστήριο θα μπορούσε να εξερευνήσει, παραμένοντας για μακρές περιόδους κοντά τους και αναπτύσσοντας επανδρωμένα και μη υποβρύχια. Επίσης, ένα από τα αντικείμενά του θα είναι και η αναζήτηση βυθισμένων απομειναρίων αρχαίων πολιτισμών. Όσον αφορά στον Ατλαντικό, το SeaOrbiter θα αναζητήσει υποθαλάσσια βουνά με σκοπό τη μελέτη της ωκεάνιας βιοποικιλότητας και την αναζήτηση νέων μορφών ζωής.
SeaOrbiter 3D Movie by Jacques Rougerie. English version04:16
***
~ http://snsarfara.blogspot.gr/2014/07/01-2014.html , Άρωμα Ενημέρωσης Τρίτη 01 Ιουλίου 2014 .-
~ http://httpdimmetoparfarablogspotcom.blogspot.gr/2014/07/02-2014.html , Το αγιάζι της ενημέρωσης 02 Ιουλίου 2014 .-
~ http://httpdimmetoparfarablogspotcom.blogspot.gr/2014/07/02-2014.html , Το αγιάζι της ενημέρωσης 02 Ιουλίου 2014.-
~ http://stamos-dynami.blogspot.gr/2014/07/03-2014.html , Το αγιάζι της ενημέρωσης Πέμπτη 03 Ιουλίου 2014 .-
~ http://snsarfara-stamos-dynami.blogspot.gr/2014/07/04-2014.html , Άρωμα ενημέρωσης Παρασκευή 04 Ιουλίου 2014 .-
~ . http://arfara-messinias-stamos-2010.blogspot.gr/2014/07/05-2014.html , Το αγιάζι της ενημέρωσης Σάββατο 05 Ιουλίου 2014 .-
~** http://arfara-kalamata-greece.blogspot.gr/2014/07/05-2014.html , Άρωμα ενημέρωσης Σάββατο 05 Ιουλίου 2014 .-
~ http://snsstamoskal.blogspot.gr/2014/07/06-2014.html , Το αγιάζι της ενημέρωσης Κυριακή 06 Ιουλίου 2014 .-
~ http://vlasisarfarablogspotcom.blogspot.gr/2014/07/06-2014.html , Επιλογές Κυριακή 06 Ιουλίου 2014 .-
~ http://dimmetoparfara.blogspot.gr/2014/07/10-2014.html , Άρωμα ενημέρωσης 10 Ιουλίου 2014 .-
~ http://arfaramessiniasgreece.blogspot.gr/2014/07/78-9-2014.html , Τριήμερη εκδρομή στα Τσουμέρκα 7.8.και 9 Ιουλίου 2014 , Πέμπτη 10 Ιουλίου 2014 .-
~ http://arfara-messinia-stamos-stamos.blogspot.gr/2014/07/10-2014.html , Το αγιάζι της ενημέρωσης Πέμπτη 10 Ιουλίου 2014 .-
~ http://stamos-stamoskalsnsblogspotcom.blogspot.gr/2014/07/11-2014.html , Το αγιάζι της ενημέρωσης Παρασκευή 11 Ιουλίου 2014 .-
~ http://vlasiosarfara.blogspot.gr/2014/07/11-2014.html ., Άρωμα Ελλάδας από τριήμερη εκδρομή στα ΤΖΟΥΜΕΡΚΑ Παρασκευή 11 Ιουλίου 2014 .-
~ http://vlasisarfarablogspot.blogspot.gr/2014/07/12-2014.html , Το αγιάζι της ενημέρωσης Σάββατο 12 Ιουλίου 2014.-
~ http://vlasisarfarablogspot.blogspot.gr/2014/07/13.html ΚΤΗΜΑ ΤΑΤΟΪΟΥ Κυριακή 13 Ιουλίου 2014 .-
~ http://vlasiosarfara.blogspot.gr/2014/07/13-20124.html , Το αγιάζι της ενημέρωσης Κυριακή 13 Ιουλίου 20124 .-
~ http://snsarfara.blogspot.gr/2014/07/14-2014.html , Το αγιάζι της ενημέρωσης Δευτέρα 14 Ιουλίου 2014 .-
~ http://arfara-messinias-stamos.blogspot.gr/2014/07/15.html , Το αγιάζι της ενημέρωσης Τρίτη 15 Ιουλίου 2014 , .- ~
~ Το αγιάζι της ενημέρωσης Τετάρτη 16 Ιουλίου 2014 : http://httpdimmetoparfarablogspotcom.blogspot.gr/2014/07/16-2014.html ,
~ Επιλογές Τετάρτη 16 Ιουλίου 2014 http://arfara-messinia-stamos.blogspot.gr/2014/07/16-2014.html ,
~ Το αγιάζι της ενημέρωσης Πέμπτη 17 Ιουλίου 2014 : http://stamos-dynami.blogspot.gr/2014/07/17-2014.html , .-
~ ΕΠΙΛΟΓΕΣ Πέμπτη 17 Ιουλίου 2014 : http://snsarfara-stamos-dynami.blogspot.gr/2014/07/17-2014.html ,.-
~ Ανθολόγιο Επιλογών Πέμπτη 17 Ιουλίου 2014 : http://arfara-messinias-stamos-2010.blogspot.gr/2014/07/17-2014.html ,
~ Άρωμα Επιλογών Πέμπτη 17 Ιουλίου 2014 : http://arfara-kalamata-greece.blogspot.gr/2014/07/17-2014.html , .-
~ Το αγιάζι της ενημέρωσης Παρασκευή 18 Ιουλίου 2014 : http://snsstamoskal.blogspot.gr/2014/07/18-2014.html , .-
~ ΕΠΙΛΟΓΕΣ Παρασκευή 18 Ιουλίου 2014 : http://dimmetoparfara.blogspot.gr/2014/07/18-2014.html ,.-
~ ΕΠΙΛΟΓΕΣ Θεμάτων , Παρασκευή 17 Ιουλίου 2014 : http://snsarfara.blogspot.gr/2014/07/17-2014.html , .-
~ Το αγιάζι της ενημέρωσης Σάββατο 19 Ιουλίου 2014 : http://vlasisarfarablogspotcom.blogspot.gr/2014/07/19-2014.html , .-
~ Άρωμα ενημέρωσης Κυριακή 20 Ιουλίου 2014 : http://arfaramessiniasgreece.blogspot.gr/2014/07/20-2014.html ,.-
~ Το αγιάζι της ενημέρωσης Κυριακή 20 Ιουλίου 2014 : http://asterasarfaron2011.blogspot.com/2014/07/20-2014.html ,
~ Επιλογές , Κυριακή 20 Ιουλίου 2014 : http://arfara-messinia-stamos-stamos.blogspot.gr/2014/07/20-2014.html , .-
~ Επιλογές Θεμάτων Δευτέρα 21 Ιουλίου 2014 : http://stamos-stamoskalsnsblogspotcom.blogspot.gr/ , .-
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου